Nowa fala kina grozy – 7 filmów, które pokazują złożoną naturę horroru13.11.2019

Jeszcze do niedawna świat horroru był w świadomości przeciętnego kinomana tanią rozrywką wypełnioną zbyt dużą ilością krwi i potworami, które raczej wywoływały w widzach uśmiech niż strach.

Dopiero gdy europejscy i amerykańscy fani kina zaczęli poznawać horrory tworzone w Azji – takie jak The Ring (1998), Puls (2001) czy Widmo (2004) – dowiedzieli się, że nadal można tworzyć filmy, które przerażają. Niestety większość hitów, które powstawały na Zachodzie na początku XXI wieku, były jedynie próbami powtórzenia sukcesu azjatyckich fascynacji, a nie starały się podążać własną ścieżką. Ostatnie lata pokazały, że coraz więcej reżyserów i scenarzystów postrzega horror jako wyjątkową okazję do opowiadania historii, a strach jako sposób radzenia sobie z własnymi traumami. Ich przeszłość i tragiczne przeżycia przybierają w projektach wygląd prawdziwych stworzeń. Zagrażają bohaterom, ale tak naprawdę są zakorzenione głównie w psyche postaci, które widzimy na ekranie. Wybraliśmy filmy będące ucieleśnieniem wyjątkowego momentu, w którym znajduje się dzisiejsze kino grozy.

Babadook

Debiut reżyserski Jennifer Kent to historia wdowy, która w związku z brakiem snu i depresją ma problemy związane z łączeniem pracy i opieki nad swoim siedmioletnim synem Samuelem. Chłopiec jest trudnym dzieckiem, które po stracie ojca żyje w ciągłym strachu przed tajemniczymi potworami. Babadook to pełnometrażowa wersja shorta Monster, który Kent stworzyła w 2005 r. Film, chociaż opowiada historię, która wydawać by się mogła nadprzyrodzona, jest tak naprawdę horrorem ukazującym chorobę psychiczną jako przerażającego potwora. Według recenzentów to jak na razie jeden z najciekawszych horrorów XXI wieku, który przerażał nie poprzez jump scare’y, a wyjątkowy i niepowtarzalny klimat nieporównywalny z żadnymi filmami, jakie trafiały do odbiorców w latach poprzedzających premierę. Kent oparła swoją historię na symbolizmie. Na tym, jak śmierć osoby bliskiej wpływa na ludzi długo po tym, jak ciało zmarłego zdąży się rozłożyć w grobie. Strata i smutek to w tym filmie najprawdziwsze strachy, które mogą nie pozwolić widzom spać po nocach.

Coś za mną chodzi

Miał swoją premierę podczas 67. Festiwalu w Cannes i z miejsca zachwycił krytyków na całym świecie. Coś za mną chodzi opowiada historię 19-letniej Jay Height, która po przespaniu się z przystojnym Hugh dowiaduje się, że chłopak „kogoś jej przekazał”. Potworną osobę, która będzie za nią szła, aż w końcu ją zamorduje. Podobnie jak w wypadku Babadook, „coś” nie było postrzegane przez widzów jako prawdziwy potwór, a raczej jako symboliczne przedstawienie seksualnej traumy i chorób przenoszonych drogą płciowa. Scenarzysta i reżyser David Robert Mitchell (późniejszy twórca Waves) wyjaśniał, że sam nie jest tak naprawdę zainteresowany, skąd wzięło się „coś”. Jak mówił w wywiadach, seks i miłość to dwie proste drogi, aby przynajmniej na chwilę odepchnąć od siebie śmierć, której ostatecznie nigdy nie będziemy w stanie uciec. Więc tym „czymś” koniec końców jest nasza świadomość śmiertelności, z którą możemy walczyć jedynie poprzez dalsze życie. 

Widzę, Widzę

Film stworzony przez austriackie małżeństwo – Veronikę Franz i Severina Fiala – opowiada historię matki, która po skomplikowanej operacji wraca do dwójki synów. Jej obwiązana bandażami twarz, przez które widać tylko jej oczy i usta, wydaje się bliźniakom obca. Kobieta nie zwraca uwagi na jednego z chłopców, będąc przy okazji często agresywna i niepotrzebnie wręcz okrutna w stosunku do drugiego. Chłopcy zaczynają podejrzewać, że pod bandażami ukrywa się ktoś inny, a nie ich rodzicielka. Widzę, widzę przykuł uwagę wielu fanów swoim przerażającym i psychodelicznym trailerem. Film, w którym czas spędzany z dwójką chłopców wywołał u wielu widzów uczucia przerażenia i niepewności powodując, że nigdy nie mogliśmy być pewni, co na ekranie jest prawdziwe, a co tylko imaginacją dzieci. 

Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii

Debiut Roberta Eggersa, o którym mieliśmy już okazję pisać, gdy wspominaliśmy go jako jeden z kamieni milowych w historii A24. Napisany i wyreżyserowany przez Eggersa film opowiada historię wypędzonej ze swojego miasta purytańskiej rodziny, która stara się stworzyć sobie warunki do życia w nowym, oddalonym o dzień drogi miejscu. Punkt, do którego trafiają, okazuje się skrywać mroczne sekrety, które powoli doprowadzają do powolnego rozpadu bogobojnej rodziny. Czarownica: Bajka ludowa z Nowej Anglii był czymś niespotykanym w świecie horroru. Początkowo odrzucał kinomanów, którzy przyzwyczajeni do takich filmów jak Sinister czy Paranormal Acitivity oczekiwali, że w filmie o czarownicach dostaną „prosty” strach podany na tacy. Zamiast tego dostaliśmy rozważania na temat tego, czym jest religia i czy strach przed Bogiem mógł kiedykolwiek być odpowiedzią na pytania o sens życia.

Uciekaj!

Film wyprodukowany przez Blumhouse Productions jest jednym z najważniejszych filmów grozy XXI wieku. W Uciekaj! poznajemy czarnoskórego Chrisa, który żyje w wyjątkowo kochającym i szczęśliwym związku ze swoją białą dziewczyną Rose. Kiedy odwiedzają jej rodzinę, początkowo ma wrażenie, że rodzice Rose nie akceptują tego, że spotyka się ona z osobą o innym kolorze skóry. Prawda jednak okazuje się bardziej złożona. Stworzony przez Jordana Peele’a (dotąd znanego głównie jako połowa satyrycznego programu na Comedy Central) film w idealny sposób mieszał horror z komedią, będąc też wyjątkowo przemyślanym projektem mówiącym o amerykańskich problemach rasowych. Chociaż Uciekaj! można postrzegać jako straszną wersję Żon ze Stepford, społeczny komentarz, który zawarł w nim Peele, pozwolił mu stać się czymś więcej, niż kolejnym projektem o przejmowaniu czyjegoś ciała. Film zdobył cztery nominacje do Oscara w tym za Najlepszy Film, Najlepszą Reżyserię i Najlepszy Scenariusz Oryginalny. Peele został też pierwszym czarnoskórym zdobywcą Oscara właśnie w tej ostatniej kategorii.

Dziedzictwo. Hereditary

Jeden z najbardziej przerażających horrorów w historii kina opowiada historię rodziny, która musi sobie poradzić ze śmiercią matrony, która przez lata trzymała nad nią pieczę. Okazuje się jednak, że zmarła kobieta zaplanowała dokładnie wydarzenia, które mają nastąpić po jej śmierci, a jej rodzina ma odegrać w nich bardzo istotną rolę. Film Ariego Astera był porównywany do największych filmów w historii kina grozy i sugerowano, że nie powstał straszniejszy film od premiery Egzorcysty. Jednak to, co naprawdę przykuło uwagę widzów i krytyków to fakt, jak bardzo w ludzki i realistyczny sposób zostali sportretowani ludzie, którzy musieli radzić sobie z uczuciem straty. Sam Aster początkowo starał się nie określać swojego filmu mianem horroru, wyjaśniając, że jest to rodzinna tragedia, która z czasem przeradza się w dojmujący koszmar. W swoim scenariuszu artysta starał się zawrzeć historię tego, jak trauma i cierpienie mogą wpłynąć na dynamikę istnienia rodziny. I udało mu się – stworzył jeden z najbardziej fascynujących filmów 2018 r., który zachwyca zarówno scenariuszem, pracą kamery, dbałością o szczegóły, jak i wspaniałą grą aktorską.

Ciche Miejsce

Tak jak w wypadku Jordana Peele’a, John Krasinski w momencie premiery filmu był znany głównie ze swoich komediowych ról, m.in. w amerykańskiej wersji serialuThe Office. W wyreżyserowanym przez niego Cichym Miejscu poznajemy historię rodziny żyjącej w postapokaliptycznym świecie opanowanym przez obce stworzenia, które polują na istoty wydające dźwięki. Film z miejsca stał się hitem, który zarobił ponad 300 milionów dolarów i spowodował, że autorzy oryginału od razu zaczęli pracować nad sequelem. Chociaż w przeciwieństwie do wcześniej wymienionych projektów Ciche Miejsce nie starało się zgłębiać ludzkiego psyche (poza tym, że reżyser wyjaśniał, że jest to rzecz o tym, co rodzice są w stanie zrobić, aby ochronić swoje dzieci) to film pokazał, że twórcy nie boją się ryzykować z nowymi sposobami opowiadania historii. Mało kto odważyłby się jeszcze kilka lat temu stworzyć film, w którym postaci muszą komunikować się ze sobą przy pomocy języka migowego. I chociaż recenzje ostatecznie były bardzo mieszane, to nie można odebrać twórcom, że zaryzykowali, decydując się na film, który chełpi się swoją ciszą.