Nobel z chemii przyznany badaczkom, które stworzyły „genetyczne nożyczki”07.10.2020

Francuska mikrobiolożka Emmanuelle Charpentier i amerykańska biolożka molekularna Jennifer Doudna są pierwszym kobiecym duetem w historii, który wspólnie zdobył Nobla z chemii. 

Nagrodę, wraz z kwotą 10 milionów koron szwedzkich do podziału, wręczył badaczkom Norweski Komitet Noblowski. Otrzymały go one za „rozwój metody edytowania genów”. W zupełnym skrócie pozwala ona wycinać geny z genomu i wstawiać nowe, na przykład wymieniając te wadliwe na zdrowe.

Metoda CRISPR Cas9, o której szczegółowo pisaliśmy TU, pełni obecnie ważną rolę w biotechnologii. Uważa się ją też za względnie łatwą do wykonania – zwłaszcza w porównaniu z wcześniejszymi metodami edycji genomu, np. za pomocą nukleaz z motywem palca cynkowego, co wymaga długotrwałych, żmudnych procedur.

Francuska mikrobiolog Emmanuelle Charpentier i Jennifer Doudna stworzyły podwaliny pod technologię CRISPR-CAS9 w 2011 r. Charpentier zaobserwowała wtedy w genach bakterii Streptococcus pyogenes nieznaną molekułę – tracrRNA. Uznała ją za część systemu odpornościowego tego mikroorganizmu, w którą można ingerować z zewnątrz. Charpentier potrzebowała jednak specjalisty od RNA, by posunąć się w badaniach dalej naprzód. Dołączyła więc do niej Doudna, a rok później „genetyczne nożyczki” stały się już praktyczną metodą o szerokim wachlarzu zastosowania.