„Mówiłam, że nie wiedzieliśmy, ale też jesteśmy sprawcami”. Dokument o codzienności w III Rzeszy12.04.2021

Luke Holland spędził ponad dekadę na dokumentowaniu wspomnień Niemców z okresu II wojny światowej i Holokaustu.

Dystrybucję filmu, który przedpremierowo prezentowano na ubiegłorocznym festiwalu w Wenecji, po raz pierwszy zapowiedziano 27 stycznia. Wtedy właśnie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. – Dokument pomoże nam lepiej zrozumieć najtragiczniejszy moment w historii ludzkości. Przypomni nam także, jak kruche jest miłosierdzie i jak poważne mogą być konsekwencje tego, gdy ktokolwiek z nas, naszych przyjaciół albo sąsiadów będzie skłonny dokonać łatwego wyboru zamiast tego właściwego – mówił wtedy na łamach branżowego portalu „Variety” Peter Kujawski z Focus Features. 

Reżyser dokumentu, czyli zmarły rok temu Luke Holland, przez dłuższą część swojej artystyczno-historycznej kariery zajmował się okresem II wojny światowej, realizując Good Morning, Mr Hitler i I Was a Slave Labourer. Final Account jawi się jako jego rozbudowane, wielowątkowe opus magnum, w którym raz jeszcze przygląda się historii Holokaustu. Anglik postanowił przeprowdzić wywiady z blisko 300 przedstawicielami ostatniego żyjącego pokolenia, które pamięta czasy III Rzeszy. Nie interesowały go jednak relacje wysoko postawionych dowódców i oficerów, a zwykłych obywateli realizujących plany masowego, brutalnego ludobójstwa. Młodzi mężczyźni i kobiety zasilali szeregi SS albo pracowali w obozach koncentracyjnych, ale niektórzy z nich wiedli normalną codzienność, nie zważając na to, co się działo w Auschwitz albo Dachau. – Zawsze powtarzałam, że o niczym nie wiedzieliśmy, ale koniec końców, sami jesteśmy sprawcami – przyznaje w zwiastunie jedna z bohaterek. 

Producenci Final Account zapowiadają, że poszczególne historie pozwolą zastanowić się nad niebezpieczeństwami władzy, konformizmu i ideologicznego mitotwórstwa. Ich słowom w oficjalnym oświadczeniu wtórował sam Holland. – Chciałbym, żeby ludzie po seansie zastanowili się nad własnym miejscem w dzisiejszym świecie, który jest niezwykle złożony. Jak to się stało, że ludzie, z którymi rozmawiałem, nie zdawali sobie sprawy z bycia zamieszanym w tę straszną zbrodnię, dopóki sprawy nie zaszły za daleko? – pytał retorycznie. 

Międzynarodową premierę filmu zaplanowano na 21 maja. Plany dotyczące wejścia Final Account do repertuaru polskich kin pozostają jeszcze nieznane.