Sztuczna inteligencja dokończyła słynną dziesiątą symfonię Ludwiga van Beethovena04.10.2021

Niemiecki pianista, który zmarł w marcu 1827 roku, zostawił po sobie szkice kompozycji. 

Chociaż od śmierci Ludwiga van Beethovena w przyszłym roku minie 195 lat, jego twórczość pozostaje ponadczasowa i stale inspiruje kolejne pokolenia muzyków. Autorskie aranżacje i reinterpretacje dzieł Niemca mnożą się jak grzyby po deszczu – w kwietniu pisaliśmy choćby o kompilacji Beethoven Remixed wyprodukowanej przez platformę Deezer. Popularny serwis streamingowy zaprosił do współpracy czternaścioro producentów elektroniki (m.in. Steve'a Aokiego, NERVO czy Anethę), aby ci zinterpretowali na własny sposób wybrane sonaty czy symfonie.

Międzynarodowy projekt muzykologów, programistów i kompozytorów, którego płytowa odsłona ukaże się nakładem wytwórni Modern Recordings 8 października, również wskrzesi pamięć o Beethovenie w nowoczesny sposób. Zespół ekspertów wziął na warsztat X symfonię pianisty. Dzieło powstawało w ostatnich latach życia artysty. Niestety, nie zostało ukończone – Niemiec, który zmarł w marcu 1827 roku, zostawił po sobie jedynie wstępne szkice i zapisy nutowe. 160 lat później z archiwów odkopał je brytyjski muzykolog Barry Cooper, prezentując autorską wariację na temat tego, jak mogłaby brzmieć cała kompozycja. 

Kluczem do kolejnego odczytania X symfonii okazały się zdobycze sztucznej inteligencji. Jeden z pomysłodawców przedsięwzięcia, prof. Ahmed Elgammal, zdradził w swoim eseju opublikowanym na łamach „The Conversation", że połączenie muzyki klasycznej z technologią początkowo nie należało do najłatwiejszych zadań. – To było ogromne wyzwanie. Nie mieliśmy żadnej maszyny, do której moglibyśmy wprowadzić szkice i nacisnąć przycisk, żeby ta wypluła z siebie gotową symfonię. Większość ówczesnych modeli AI nie potrafiła kontynuować nieukończonego utworu dłużej niż przez kilka sekund. Musieliśmy przesunąć granice możliwości kreatywnych programu, ucząc sztuczną inteligencję procesu twórczego Beethovena. Tego, jak brał kilka taktów i pieczołowicie rozwijał je w porywające symfonie, kwartety i sonaty – opowiada. 

Chociaż AI działała pod czujnym okiem ekspertów, za sprawą uczenia maszynowego i skrupulatnej analizie dzieł Beethovena udało jej się samodzielnie wychwycić szereg charakterystycznych cech jego stylu. Dokonała też orkiestracji X symfonii, dzięki czemu większa publiczność po raz pierwszy usłyszy ją na żywo w najbliższą sobotę, 9 października. Koncert odbędzie się w Telekom Forum – sali zlokalizowanej w rodzinnym mieście kompozytora, Bonn. Fragment tego, czego mogą spodziewać się słuchacze, prezentujemy poniżej.