Co cię nie zabije, to cię wzmocni. 5 dokumentów o porażkach04.07.2019

Jedna z najciekawszych reklam historii sportu to ta, w której Michael Jordan wyjaśnia, jak często ponosił porażkę. W prostym klipie MJ mówi o tym, że nie trafił do kosza ponad 9000 razy, przegrał w karierze ponad 300 meczów, a w 26 przypadkach jego rzut mógł zadecydować o wygranej, ale piłka nie wpadła do obręczy. 

„Przegrywałem raz za razem. Właśnie dlatego byłem w stanie wygrać” – konstatuje Jordan. Był wtedy 1997 rok, a Michael szedł właśnie po trzecie z rzędu mistrzostwo, po drugi w karierze three peat, który miał ucementować fakt, że Jordan to najlepszy koszykarz w historii sportu. Reklama ta łamała bariery. Michael był utożsamieniem amerykańskiego snu, który dzięki ciężkiej, szaleńczej pracy i miłości do sportu przeszedł drogę z małego chłopca z Północnej Karoliny do największej gwiazdy sportu na świecie. Porażki były przez lata tematem tabu, czymś, do czego nie powinno się przyznawać. Zwłaszcza w Stanach, w których obsesja wygrywania jest wszechobecna. A spotykają przecież każdego – większe, mniejsze, takie, które mogą złamać ducha i takie, o których zapomnimy w ciągu kilku minut. Wybraliśmy kilka filmów dokumentalnych, które opowiadają historię porażek. Każda inna, każda straszna i wyjątkowa na swój sposób.

Hoop Dreams (1994)
reż. Steve James

Fakt, że Hoop Dreams nie wygrało (mało tego – nie zostało nominowane) do Oscara w 1994 r. jest według wielu jedną z najbardziej żenujących decyzji podjętych w historii Akademii. Roger Egbert, jeden z najważniejszych recenzentów kina w historii, uznał Hoop Dreams za najlepszy film tamtego roku i otwarcie wyrażał złość na temat tej decyzji. Dokument trwający trzy godziny opowiada historię dwóch nastolatków z Chicago, którzy trafiają do St. Joseph High School – szkoły znanej ze świetnego programu koszykówki, którego absolwentem jest Isiah Thomas. Pochodzący z biednych dzielnic William i Arthur trafiają do świata białej klasy średniej. To dla nich jedyna w swoim rodzaju szansa, w której ich umiejętności sportowe są w stanie wpłynąć na ich przyszłość – dzięki lepszej edukacji i nawiązaniu relacji z ludźmi spoza miejsc, w których się wychowali. Ostatecznym celem obu chłopaków jest trafienie do NBA. I chociaż to sport niby jest na pierwszym planie filmu, twórcy są w stanie opowiedzieć przez jego pryzmat historię amerykańskich problemów dotyczących rasy, rozwarstwienia klas społecznych, edukacji i wartości, jakimi kierują się ludzie. Bo często zwycięstwo w meczu koszykówki okazuje się ważniejsze od zapewnienia młodemu człowiekowi przyszłości wartej wyczekiwania. 

Film dostępny na Amazon Prime Video.

Lost in La Mancha (2002)
reż. Keith Fulton, Louis Pepe

Wyczekiwany przez wielu film-legenda Człowiek, który zabił Don Kichota, trafił do kin w zeszłym roku i otrzymał mieszane recenzje. A to właśnie film dokumentujący pierwszą próbę nakręcenia projektu marzeń przez byłego członka Monty Pythona, Terry’ego Gilliama, zasługuje ostatecznie na większe uznanie. Lost in La Mancha opowiada historię przymiarek do nakręcenia filmu na kanwie legendarnej powieści Cervantesa wymieszanej z Jankesem na dworze króla Artura. Główną rolę miał zagrać Johnny Depp, jego ukochaną Vanessa Paradis, a w rolę Don Kichota miał się wcielić Jean Rochefort. Niestety projekt nie doszedł do skutku z kilku tragicznych, ale też komicznych powodów. Nad lokalizacją, w której kręcono film, co i rusz słychać było przelatujące samoloty treningowe NATO. Gilliam jednak wierzył, że da się naprawić tragiczny dźwięk w postprodukcji. Drugiego dnia zdjęć grad i gwałtowna powódź zniszczyła sprzęt filmowców o wartości milionów dolarów, przy okazji zmieniając wygląd lokacji, w których kręcono sceny. Potem Jean Rochefort uszkodził sobie plecy w taki sposób, że nie był w stanie siedzieć na koniu. A to i tak tylko niektóre z katastrof, które dosięgnęły ekipę. Na zakończenie produkcji trzeba było czekać 18 lat – na szczęście Gilliam w końcu spełnił swoje marzenie. 

Film dostępny na Amazon Prime Video.

MITT (2014)
reż. Greg Whiteley

Czasy, w których republikański kandydat na prezydenta nie był znany głównie ze swojego Twittera wydają się coraz bardziej odległe. MITT to historia nie jednej, a kilku porażek. W 2006 r. Mitt Romney zdecydował się ubiegać o fotel prezydenta Stanów Zjednoczonych. Greg Whiteley, który wcześniej słyszał, że Romney jest fanem jego poprzedniego filmu, New York Doll, pyta o zgodę na dokumentowanie historii kampanii amerykańskiego polityka. Początkowo historia pokazywana na ekranie miała zakończyć się w 2008 r. Wtedy Romney nie otrzymał nominacji Partii Republikańskiej, ale zdecydował nie rezygnować ze swoich celów i ponownie rzucił rękawicę Barackowi Obamie w 2012 r. Na ekranie widzimy polityka, który daleki jest od naszego wyobrażenia prawicy. Romney jest zabawny, inteligentny i pewny siebie. Przynajmniej w obecności rodziny. Lubi braci Coen. Jest… ludzki. Ale ostatecznie spotyka go porażka, o którą zamartwia się przez cały film. I nie chodzi tylko o sam fakt wygrania lub przegrania, bo Romney nie chce zawieść ludzi, którzy w niego wiedzą. Rodziny, która wiele poświęciła, żony, u której w trakcie kampanii zdiagnozowano stwardnienie rozsiane. W dzień wyborów przyjmuje swoją porażkę i mówi: „Mój czas na scenie dobiegł końca”. 

Film dostępny na Netfliksie.

Cartel Land (2015)
reż. Matthew Heineman

Wybranie odpowiedniego filmu opowiadającego o ciągłej porażce, z jaką spotykają się w Amerykanie w ramach swojej war on drugs nie jest łatwe. Przez lata powstały genialne produkcje, które przedstawiały tragedię, z jaką wiązała się amerykańska strategia walki z kartelami narkotykowymi, ale to właśnie Cartel Land potrafi zapaść w pamięć naprawdę na długo. Film opowiada historię walki z narkotykami przez pryzmat vigilantes z dwóch stron granicy między Stanami a Meksykiem. Zawiedzeni przez swoje rządy zwykli obywatele decydują się stworzyć mini-bojówki, których celem jest przeciwstawienie się kartelom odpowiedzialnym za powolne wyniszczanie miast i życia ich mieszkańców. Cartel Land to nie tylko przerażająca historia (której zakończenie zwłaszcza po stronie meksykańskiej jest wręcz boleśnie otrzeźwiające), ale też niesamowicie nakręcony projekt, który zachwyci oczy nawet najbardziej wymagających fanów kina. 

Film dostępny na Netfliksie.

14 days in May (1987)
reż. Paul Hamann

Przerażający dokument, który tylko potwierdza to, że jako ludzkość często przegrywamy. Wymiar przegranej jest w tym przypadku bardziej oczywisty, ponieważ autorzy dokumentu postawili sobie za cel uratowanie życia niewinnego człowieka. Niestety im się nie udało. Dokument BBC opowiada o ostatnich dniach w życiu Edwarda Earla Johnsona, który został skazany na śmierć za domniemany gwałt i morderstwo w 1987 r. Johnson do ostatnich minut swojego życia utrzymywał, że został zmuszony przez policjantów do przyznania się do winy. Oficerowie mieli mu grozić dotkliwym pobiciem i sugerowali, że jeśli sam się nie przyzna, i tak zostanie skazany. W latach, które minęły od śmierci 27-letniego wtedy Edwarda, twórcy dokumentu byli w stanie odnaleźć kobietę, która twierdziła, że Johnson był z nią w momencie, gdy dokonała się zbrodnia. Jednak gdy zgłosiła się do sądu, aby złożyć oświadczenie, miała usłyszeć: „Idź do domu i zajmij się swoimi sprawami”. Film miał istotny wpływ na to, jak postrzegana jest kara śmierci w Wielkiej Brytanii. Jako reakcja na dokument powstała organizacja Lifelines, która jest odpowiedzialna za stworzenie sieci korespondencyjnych przyjaciół dla osób oczekujących na egzekucję w amerykańskim więziennictwie.