Przejdźmy na TY na ekranie. Najciekawsze barwy filmowej przyjaźni10.04.2020

W przeciwieństwie do miłości, która jest piękna i uwznioślająca, lecz bywa również dosyć kapryśna i nieprzewidywalna, przyjaźń przeważnie dodaje ludziom otuchy, staje się dla nich opoką.

Jednych uskrzydla i inspiruje do sięgania po najbardziej nawet nierealne cele, innych zakotwicza w przyziemnej codzienności i pozwala zaczerpnąć oddechu. Każda przyjaźń musiała mieć swój początek – w niektórych przypadkach oczywisty i przewidywalny, często jednak nietypowy i zaskakujący. W czasach pandemii, gdy bardziej niż zawsze potrzebujemy kontaktu z drugim człowiekiem, lecz został on na różne sposoby ograniczony, warto sięgnąć po filmy podkreślające różne oblicza przyjaźni. I zobaczyć, w co mogą przerodzić się często mało obiecujące początki.

Solidarność i wzajemne wsparcie to wartości promowane także przez najnowszą kampanią marki Tyskie. W ramach akcji powstał m.in. spot, który nawiązuje do obecnej, wyjątkowej sytuacji i promuje skracanie dystansu w relacjach – chociażby z sąsiadem na balkonie.

Nietykalni, reż. Olivier Nakache, Éric Toledano, 2011 r.

Z oczywistych względów filmowe przyjaźnie opierają się dość często na kontrastach: klasowych, społecznych, rasowych, wiekowych czy ideologicznych. Twórcy Nietykalnych, jednego z najpopularniejszych francuskich komediodramatów wszech czasów, zróżnicowali protagonistów na każdym możliwym poziomie. Młody czarnoskóry chłopak Driss jest recydywistą, który żyje w ubóstwie, ale nie traci pogody ducha i stara się zawsze zauważać szklankę do połowy pełną. Starszy biały arystokrata i bogacz Philippe, na skutek urazu rdzenia kręgowego zmuszony do życia na wózku, stracił natomiast wszelką wolę walki. Driss staje się opiekunem Philippe’a, pomagając mu w akceptacji codzienności, Philippe uczy zaś Drissa piękna sztuki i dostrzegania tego, co często niedostrzegalne. Fabuła filmu została oparta na autentycznej historii.

Dwóch papieży, reż. Fernando Meirelles, 2019 r.

Innym istotnym elementem filmowych przyjaźni są starannie rozpisane w scenariuszu oraz zagrane przez aktorów rozmowy bohaterów, które sprawiają, że zaczynają z czasem zauważać w sobie więcej podobieństw niż różnic. Gdy poznajemy ich w 2005 r. podczas konklawe po śmierci papieża Jana Pawła II, kardynałowie Joseph Ratzinger i Jorge Bergoglio pałają do siebie niechęcią i wydają się różnić w każdym możliwym aspekcie. Ratzinger wkrótce zostaje papieżem Benedyktem XVI, ale po kilku latach, nosząc się z zamiarem abdykacji, upatruje swego następcy właśnie w Bergoglio. W trakcie kolejnych spotkań w Watykanie oraz Castel Gandolfo dwaj starsi panowie ścierają się na różnych obszarach, zawiązując w międzyczasie nietypową przyjaźń. Tak oto Benedykt XVI ustępuje, a na jego miejsce wybrany zostaje papież Franciszek.

Green Book, reż. Peter Farrelly, 2018 r.

Amerykańskie kino wyniosło motyw ekranowej przyjaźni na szczyty filmowego rzemiosła, a z racji kulturowych oraz historycznych uwarunkowań jednym z częściej pojawiających się w nim katalizatorów był, jest i pewnie jeszcze długo będzie wątek rasowy. Tak było w Wożąc panią Daisy z 1989 roku, gdzie starsza żydówka zaprzyjaźniała się z czarnoskórym szoferem. Tak też jest w nagrodzonym Oscarem w kategorii Najlepszy Film Green Book. Frank jest krewkim Amerykaninem włoskiego pochodzenia, który zarabia na życie jako ochroniarz w klubie nocnym. Don to uznany czarnoskóry pianista, który wybiera się w trasę koncertową i potrzebuje kierowcy. Jak się niedługo okazuje, także ochroniarza. I przyjaciela, panowie uczą się bowiem wzajemnie szanować siebie, swoje zwyczaje, kulturową i rasową odmienność. Historia oparta na faktach.

Między słowami, reż. Sofia Coppola, 2003 r.

Nie tylko męską przyjaźnią kino oczywiście żyje, a jeśli nie wierzycie w tego typu relacje między kobietami i facetami, powinniście jak najszybciej zasiąść do Między słowami, znakomitego filmu, za sprawą którego Sofia Coppola stała się jedną z najbardziej znanych reżyserek XXI wieku. Ona to Charlotte, młoda, coraz bardziej nieszczęśliwa w związku mężatka, która pojechała za mężem do Tokio, gdzie zaznaje coraz mocniejszych dawek samotności. On to Bob, podstarzały gwiazdor filmowy z narastającym kryzysem wieku średniego, który w stolicy Japonii kręci reklamę whisky. Oboje cierpią na bezsenność, spotykają się więc w hotelowym barze. I po prostu rozmawiają. O wszystkim i o niczym. Znajomość się rozwija, ale dzieli ich zbyt wiele, by mogło być z tego coś więcej.

Leon zawodowiec, reż. Luc Besson, 1994 r.

W przypadku filmu Bessona znów mamy dwójkę bohaterów różnej płci, których dzieli nie tylko wiek, lecz także nieprzekraczalna przepaść doświadczeń oraz wyznawanych wartości. Leon jest w końcu zawodowym zabójcą, absolutnym specjalistą w swoim specyficznym fachu, który ratuje życie nastoletniej Matyldzie, gdy cała jej rodzina zostaje brutalnie wymordowana przez skorumpowanych policjantów. Dziewczynka jest w absolutnym szoku, nie ma dokąd iść, więc Leon przyjmuje ją niechętnie na jakiś czas pod swoje skrzydła, ale szybko rodzi się pomiędzy nimi mocna więź. Jemu ta nietypowa przyjaźń pozwala na poczucie, że żyje po coś więcej niż tylko w celu eliminacji kolejnych niewygodnych komuś ludzi; jej zaś pozwala zrozumieć, jak działa otaczający świat. Nieszczęśliwie szczęśliwe zakończenie podkreśla ich wyjątkową relację.

Jak zostać królem, reż. Tom Hooper, 2010 r.

Tak się składa, że wiele z najbardziej popularnych i uznanych filmów o przyjaźni między ludźmi z różnych kultur i środowisk powstało w oparciu o prawdziwe historie. Nie od dziś bowiem wiadomo, życie pisze znacznie ciekawsze scenariusze niż najbardziej kreatywni scenarzyści. Taką historią były z pewnością losy brytyjskiego monarchy Jerzego VI Windsora, który przez lata borykał się z nieprzystającym członkowi rodziny królewskiej jąkaniem. Z problemem pomógł mu się uporać niekonwencjonalny australijski logopeda Lionel Logue, przygotowując zlęknionego monarchę do wygłoszenia w radiu ważnego orędzia do narodu. Jak zostać królem opowiada o tej walce w na poły fikcyjnej, na poły prawdziwej estetyce filmu „ku pokrzepieniu serc”. Kolejny w zestawieniu laureat Oscara w kategorii „Najlepszy film”. Akademia zdecydowanie kocha filmy o nietypowych przyjaźniach!

Podkręć jak Beckham, reż. Gurinder Chadha 2002 r.

Bohaterki Podkręć jak Beckham również żyją w Wielkiej Brytanii, ale ich problemy nie mogłyby różnić się bardziej od monarszych dylematów króla Jerzego VI. Jasminder, znana też jako Jess, to młoda Hinduska z ceniącej kulturowe i historyczne tradycje przodków rodziny sikhijskich imigrantów. Jules jest typową brytyjską nastolatką z głową pełną pięknych marzeń i planów na przyszłość. Dzieli je teoretycznie wszystko, łączy miłość do piłki nożnej, która potrafi burzyć najtrwalsze społeczne i mentalne mury. Zrodzona na futbolowym boisku dziewczęca przyjaźń przechodzi wiele prób, gdy rodzice Jess dowiadują się, że ich córka nie tylko obnaża nogi przed setkami mężczyzn, ale też romansuje z białym trenerem. Jednak w ostatecznym rozrachunku to właśnie przyjaźń triumfuje. Od tego jest kino, żeby utwierdzać w nas tę wiarę.

Skazani na Shawshank, reż. Frank Darabont, 1994 r.

Zihuatanejo. Słowo-klucz, które pozwala białemu Andy’emu i czarnemu Redowi przetrwać w relatywnie dobrej kondycji psychicznej całe dekady spędzone w tytułowym więzieniu, pełnym sadystycznych strażników i nawarstwiających się z każdej strony ograniczeń. Andy był niegdyś bankierem, Red szmuglerem, lecz za kratkami obaj stali się skazańcami odsiadującymi wyroki dożywocia. W chwili premiery nakręceni na podstawie niehorrorowego opowiadania Stephena Kinga Skazani na Shawshank okazali się relatywnym zawodem finansowym. Nie zmieniło tego siedem nominacji do Oscara. Jednak po ukazaniu się filmu na VHS i DVD sława więziennego dramatu zaczęła rosnąć niemal wykładniczo, a przez kolejne dwie dekady debiutancki projekt reżyserski Darabonta stał się wyznacznikiem kina „ku pokrzepieniu serc”. Zihuatanejo. Tak po prostu.

Służące, reż. Tate Taylor, 2011 r.

Motyw ekranowej przyjaźni ponad wszelkimi podziałami skłania często filmowców do refleksji i komentowania za pomocą postaci ważnych zagadnień związanych z teoretycznie podstawowymi prawami człowieka oraz szeroko rozumianą niesprawiedliwością dziejową. Akcja opartych na popularnej powieści Służących rozgrywa się w latach 60. XX wieku na amerykańskim południu, a głównymi bohaterkami są czarnoskóre kobiety, które nie tylko pomagają zamożnym białym utrzymywać ich piękne domy w czystości, ale także wychowują za nich ich małe dzieci. Gdy aspirująca biała dziennikarka postanawia sprzeciwić się panującemu status quo i napisać książkę o tym, jak biali wciąż traktują czarnych obywateli sto lat po zniesieniu w Ameryce niewolnictwa, dwie „służące” decydują się podjąć ryzyko i podzielić swymi doświadczeniami.

Gran Torino, reż. Clint Eastwood, 2008 r.

Kończymy nasze zestawienie być może najbardziej niekonwencjonalną i przełamującą najwięcej stereotypowych barier filmową przyjaźnią: pomiędzy starym amerykańskim konserwatystą a zahukanym nastoletnim azjatyckim imigrantem. Walt Kowalski jest burkliwym weteranem wojny koreańskiej, który nie potrafi odnaleźć się we współczesnej Ameryce. Zakłada więc maskę rasisty i ksenofoba, żeby świat zewnętrzny dał mu święty spokój. Jakież jest jego zdziwienie, gdy pewnego dnia okazuje się, że ma więcej wspólnych tematów ze skośnookim Thao, niż z własną rodziną przeliczającą wszystko na pieniądze i sukces. Walt wyciąga do chłopaka pomocną dłoń, dzięki czemu Thao nie kończy w szeregach lokalnego gangu, a on sam przepracowuje wreszcie dawną traumę. Obaj muszą niestety za to w taki czy inny sposób zapłacić.