Seriale, które zmieniły telewizję21.11.2018

Sukces i rozwój serialowego formatu telewizyjnego wynika z wieloletniej walki o świadomego widza. Pierwszy raz o tzw. jakościowej telewizji pisała wykładająca na uniwersytecie w Pittsburghu prof. Jane Feur. W swojej wydanej w 1985 r. pracy pt. Quality Television przybliżała seriale stawiające na detal, błyskotliwe dialogi i ciekawe historie. Feur twierdziła, że widz automatycznie wyczuwa różnicę między quality tv a trash tv, czyli telewizją jakościową a śmieciową, co przekłada się na zainteresowanie proponowanymi przez nadawców treściami.

W 2018 r. możemy mówić o natłoku produkcji realizowanych przez platformy streamingowe – m.in. Netfliksa, HBO GO i Amazon Prime, które zastępują dziś klasyczną telewizję. Prawdziwa rewolucja rozpoczęła się jednak wcześniej, bo w drugiej połowie lat 90. To właśnie wtedy amerykańska stacja HBO zaryzykowała i zaczęła tworzyć odważne i wymagające w stosunku do widza treści – nierzadko pełne przemocy, seksu i z większym niż zazwyczaj budżetem. W efekcie lata 1999-2005 zaowocowały kultowymi produkcjami, które stawiały na jakość i zbierały wokół siebie rzesze fanów. Kiedy okazało się, że to właśnie seriale stają się dźwignią kolejnych ramówek, wybuchła prawdziwa telewizyjna rewolucja. Przygotowaliśmy zestawienie jedenastu kultowych seriali, które według nas najmocniej się do niej przyczyniły.

Rodzina Soprano (1999-2007, twórca – David Chase), dostępny na HBO GO

Serialowy spadkobierca legendy Ojca Chrzestnego i Chłopców z Ferajny opowiada o fikcyjnej włosko-amerykańskiej rodzinie mafijnej z północnego New Jersey. Twórcy ukazują groźnych mafiosów przez pryzmat rodzinnych perypetii. Skupiając się na psychologii postaci i opowieści o walce z depresją, Rodzinie Soprano udało się uciec od łatki klasycznego serialu kryminalnego. Rodzina Soprano trwała sześć sezonów, zdobyła ponad 30 różnych nagród, w tym 21 nagród Emmy i 5 Złotych Globów, a motyw opowieści o antybohaterach stał się wzorem dla innych seriali – m.in. dla Zakazanego Imperium, w który zaangażował się Martin Scorsese.

Miasteczko Twin Peaks (1990-1991, twórcy – David Lynch, Mark Frost), dostępny na HBO GO

Mistyczna i senna opowieść o amerykańskiej prowincji, na której rozgrywają się tajemnicze wydarzenia związane ze śmiercią młodej dziewczyny – Laury Palmer. Składające się jedynie z dwóch sezonów Miasteczko Twin Peaks zapoczątkowało modę na scenariusze pełne ukrytych znaczeń i urywających się wątków. Serial urósł do rangi legendy, a fani przez lata dopowiadali sobie możliwe zakończenia i uzupełniali luki w historii, pisząc właściwie serial na nowo.

Kompania Braci (2001, twórcy – Steven Spielberg, Tom Hanks), dostępny na HBO GO

Jeden z pierwszych miniseriali stworzonych przez HBO. Choć twórcy przenoszą widzów na front II wojny światowej, to właśnie osobiste tragedie i dylematy moralne żołnierzy stały się głównym tematem opowieści. Serial Kompania braci otworzył drzwi dla wielkich, kostiumowych telewizyjnych widowisk, których produkowanie było do tej pory po prostu zbyt dużym ryzykiem. Był także pierwszą produkcją, za którą stały wielkie kinowe nazwiska – Steven Spielberg i Tom Hanks.

Sześć stóp pod ziemią (2001-2005, twórca – Alan Ball), dostępny na HBO GO

Pomysł na produkcję serialu skupionego wokół rodziny prowadzącej zakład pogrzebowy może wydawać się kontrowersyjny. Ryzyko twórców jednak się opłaciło, bo produkcja o rodzinie Fischerów osiągnęła światowy sukces. Serial połączył rzadko poruszany wcześniej temat tabu ze wzruszającą opowieścią o tęsknocie, bliskości i miłości. Wyróżniał się też wyjątkowym aktorstwem na czele z Peterem Krause i Michaelem C. Hallem, którzy wcielili się w role braci Nate’a i Davida Fisherów.

Prawo ulicy (2002-2008, twórca – David Simon), dostępny na HBO GO

David Simon, twórca nie tylko Prawa ulicy ale i późniejszych cenionych Kronik Times Square (2017-2019) pokazał korupcję w instytucjach rządowych i zestawił ją z osobistymi i rodzinnymi wątkami. Serial o grupie policjantów z Baltimore i bossach narkotykowego podziemia na długo określił kierunek dla przyszłych pokoleń twórców seriali. Słynnym Prawem ulicy inspirowany był m.in. Narcos (2015-2017) czy Breaking Bad (2008-2013).

Przyjaciele (1994-2004, twórca – David Crane, Marta Kauffman), dostępny na Netfliksie

Spokojnie można nazwać go jednym z najbardziej kultowych seriali wszechczasów. To opowieść, na której wychowało się całe pokolenie i który stanowi esencję lat 90. Przez 10 lat produkcji Przyjaciele otrzymali 7 nagród Emmy, w tym dla najlepszego serialu komediowego, a także Złoty Glob, dwie nagrody Stowarzyszenia Aktorów Filmowych oraz 56 innych nagród i 152 inne nominacje. Wytyczyli także drogę dla produkcji w podobnym stylu, jak np. Teoria wielkiego podrywu (2007-), czy Jak poznałem waszą matkę (2005-2014).

Więzienie Oz (1997-2003, twórca – Tom Fontana), dostępny na HBO GO

Oz to w więziennym slangu zakład karny o zaostrzonym rygorze. Przez sześć lat widzowie wzruszali się, a nierzadko śmiali, obserwując codzienne zmagania więźniów, ich rodzin i strażników. Twórca serialu, Tom Fontana, inspirował się legendarnymi filmami – jak np. Skazani na Shawshank (1994) czy Ucieczka z Alcatraz (1979) – i zapoczątkował modę na realistyczne opowieści więzienne. Podobną tematykę podejmowali później twórcy popularnych seriali Prison Break (2005-2009) czy Orange Is the New Black (2013-).

Chłopaki z baraków (2001-2018, twórca – Mike Clattenburg), dostępny na Netfliksie

Mockumentalny serial opowiadający o losach trzech przyjaciół mieszkających na osiedlu tanich, prowizorycznych domków kempingowych – Juliana, Rickiego i Bubblesa. Ciągnąca się przez 12 sezonów czarna komedia wychowała spore grono fanów utożsamiających się z głównymi bohaterami. Wiele dużych stacji walczyło o możliwość emisji odcinków tego niskobudżetowego kanadyjskiego serialu – Chłopaki z baraków pokazywani byli m.in. na BBC, MTV, a w późniejszych latach produkcję przejął serwis Netflix. Na podstawie serialu powstało kilka filmów pełnometrażowych (zatytułowanych tak, jak sam serial), realizowano również odcinki specjalne, które były transmitowane na żywo.

Z archiwum X (1993-2002, twórca – Chris Carter)

To jedna z najważniejszych telewizyjnych produkcji o zjawiskach paranormalnych. Serial opierający się na śledztwach dwójki agentów FBI, których zagrali David Duchovny i Gillian Anderson, zapoczątkował telewizyjną modę na tajemnicze zagadki i rządowe spiski. Z archiwum X mieszało gatunki i było jednocześnie horrorem, kryminałem, thrillerem, a także opowieścią z pogranicza romansu i fantastyki naukowej. Do historii popkultury przeszła też sama serialowa czołówka, w której użyto utworu skomponowanego przez Marka Snowa.

Seks w wielkim mieście (1998-2004, twórca – Darren Star), dostępny na HBO GO

Choć współcześnie serial jest krytykowany za przedstawianie wyidealizowanego świata i podtrzymywanie krzywdzących stereotypów, nadal gromadzi wokół siebie rzeszę fanów. To produkcja, która w przełomowy sposób opowiadała o życiu mieszkańców współczesnych metropolii i łamała tabu kobiecych rozmów o seksie. Osadzona w nowojorskich realiach opowieść przedstawia miłosne i łóżkowe perypetie kobiet, którym twórcy nadali cztery archetypy osobowości. Każdą z bohaterek określają inne cechy charakteru, a ich przywary, powiedzonka i zwyczaje stały się kultowe dla kilku pokoleń. Bezpośrednim spadkobiercą sukcesu Seksu w wielkim mieście były Dziewczyny zrealizowane w 2012 r. przez Lenę Dunham. Reżyserka, inspirując się produkcją Darrena Stara stworzyła własną, pełną naturalizmu i pozbawioną blichtru opowieść o czterech mieszkankach Nowego Jorku.

Kroniki Seinfelda (1989-1998, twórcy – Larry David i Jerry Seinfeld) , dostępny na Amazon Prime

Legendarny sitcom zapoczątkował nowę erę komediowych produkcji, które nie opierają się wyłącznie na kiepskich, slapstickowych żartach. Twórcy Kronik Seinfelda – Jerry Seinfeld i Larry David – skupiali się na codzienności, wszechobecnym bezsensie i gorzkich aspektach życia. Przez 9 sezonów Kroniki Seinfelda zgarnęły m.in. 3 Złote Globy i 7 Nagród Emmy, a Rolling Stone i Entertainment Weekly umieścili je na swoich listach najlepszych seriali wszechczasów.