Zaczynali od Channel Zero i MTV. Kim są twórcy dokumentu „jeen-yuhs: Trylogia Kanye”?23.02.2022

Gdy surowe, nieocenzurowane nagrania Coodie'ego Simmonsa zderzyły się z wyczuciem artystycznym Chike’a Ozaha, obaj dopiero rozpoczynali swoje kariery.

Poznali się właśnie dzięki Kanye Westowi, a 20 lat później – po zrealizowaniu wielu wspólnych projektów wideo i założeniu firmy producenckiej Creative Control – stworzyli o nim trzyczęściowy dokument jeen-yuhs, który 16 lutego zadebiutował na Netfliksie. – Zawsze powtarzam, że prawie wszystko, co zrobiliśmy do tej pory, było próbą przed tym filmem – powiedział Chike Ozah w niedawnej rozmowie z Complex. Trylogia Kanye to nie tylko świetny portret jednego z najciekawszych artystów XXI wieku, ale także kwintesencja filmowego stylu duetu Coodie & Chike.

Premiera jeen-yuhs zbiegła się w czasie z kolejnym okresem w karierze Kanye Westa, w którym nie znika on z nagłówków – czy to ze względu na swoją dużą i kontrowersyjną aktywność w social mediach, czy też premierę nowego albumu. Wzbudza ona tyle emocji również dlatego, że Donda 2 ma być dostępna wyłącznie na Stem Playerze – wypuszczonym na rynek przez firmę Westa nietypowym przenośnym urządzeniu do odtwarzania muzyki, które kupić można za 200 dolarów. Być może więc dokument pozwoli niektórym spojrzeć na postać Kanye Westa przychylniej i bardziej wyrozumiale. Trylogia opowiada w końcu o jego niełatwych początkach w branży muzycznej. Gdy na przełomie dekad Kanye przeniósł się z rodzinnego Chicago do Nowego Jorku, najważniejszego hip-hopowego ośrodka, musiał walczyć o to, by nie traktowano go wyłącznie jak młodego zdolnego producenta. Chciał osiągnąć więcej. Już wtedy okazywał dużą pewność siebie, nawet bywał arogancki, ale jednocześnie wzbudzał sympatię. Na ekranie robi to zwłaszcza wtedy, gdy znajduje się w towarzystwie przyjaciół lub ukochanej mamy, Dondy West.

Mimo, że przez cały czas na pierwszym planie znajduje się Kanye West, trudno nie dostrzec mocnej obecności twórców produkcji. Nagrania, z których składa się film, dokumentują wszystko z perspektywy Coodie’ego Simmonsa. Towarzyszył on Ye na każdym kroku – zarówno gdy ten przechadzał się ulicami Nowego Jorku i korytarzami siedziby Roc-A-Fella, prezentując jej pracownikom swoje pierwsze rapowe nagrania, jak i prowadził osobiste rozmowy z mamą. Widzimy nawet, co Kanye ma w lodówce, i jesteśmy przy nim, kiedy kupuje w ulicznym kiosku erotyczne czasopismo.

She watch Channel Zero!

Clarance Simmons, bo tak właściwie nazywa się współreżyser jeen-yuhs, podobnie jak Kanye West pochodzi z Chicago. Dorastał w latach 80., gdy hip-hop dopiero się rozwijał, a zanim poznał przyszłego producenta i rapera, wchodził do branży rozrywkowej jako stand-uper. Nie planował być reżyserem – jego mentorem był komik Bernie Mac. Gdy jednak w 1994 r. nadarzyła się okazja, Simmons za namową swojego dobrego znajomego, pracującego w zakładzie fryzjerskim Danny’ego Sorge’a, wspólnie z nim założył program telewizyjny Channel Zero. Bez doświadczenia dziennikarskiego przeprowadzał spontaniczne, nieocenzurowane wywiady m.in. z lokalnymi raperami. Wówczas na mapie hip-hopowa scena Chi-Town nie istniała. Wschodnie Wybrzeże reprezentowali nawijąjący na boom bapowych podkładach Jay-Z, Nas czy The Notorious B.I.G., Zachodnie – utożsamiane z żywym brzmieniem i długimi liniami syntezatorów charakterystycznych dla obozu Death Row z Dr. Dre na czele – 2Pac i Snoop Dogg. Natomiast na Południu, w Atlancie, objawieniem okazali się właśnie OutKast. Chicago nie mogło pochwalić się jeszcze żadnym dużym nazwiskiem, ale dziś wiemy, że to właśnie oni – bohaterowie Channel Zero tacy jak Common czy Twista – stworzyli podwaliny dla hip-hopu z Mid-West; muzyki, w której zazwyczaj słychać wpływy house’u, wersy zawierają większą liczbę sylab i są rapowane szybciej, bardziej energicznie.

Wśród nich znalazł się także około 20-letni Kanye West, który znany był z bitów tworzonych na grubo krojonych, przyspieszanych soulowych samplach. Jego styl producencki nie był w pełni autorski, ale dość charakterystyczny – nieco podobnie przed Ye robili to RZA oraz mentor Kanye, No I.D., który zresztą wprowadził go do środowiska. West był pracowity i cały czas rozwijał swoje umiejętności. Naturalnie został więc doceniony także przez Coodie'ego, którego program radził sobie świetnie. W Chicago telewizja była zdemokratyzowana. Na mocy ustawy o polityce komunikacji kablowej z 1984 r., a dokładnie paragrafu 611, część kanałów była dostępna do użytku publicznego. Swój własny program mógł mieć zatem właściwie każdy. Należący do Simmonsa i Sorge'a Channel Zero był jednak jedynym, który w tak żywy sposób dokumentował to, czym żyje Czarna Społeczność.

2002, Nowy Jork

Coodie – co zresztą wybrzmiewa w pierwszej części jeen-yuhs – od początku widział w Kanye kogoś wyjątkowego. Rejestrował jego każdy ruch właśnie z myślą o powstaniu tego dokumentu. Na początku lat 00. z Westem przyjaźnił się już od jakiegoś czasu. Razem z nim przeniósł się też do Nowego Jorku, by rozwijać swoją karierę w mediach. Simmons był już rozpoznawalny i niewykluczone jest, że MTV w swoich programach inspirowało się jego pomysłami. To tam właśnie poznał pracującego dla tej popularnej stacji Chike’a Ozaha.

Pochodzący z Nowego Orleanu Ozah już jako dziecko dużo czasu spędzał w Nowym Jorku. Interesowały go grafika, wizualizacje 3D czy forma wideo i to ich uczył się na studiach. Gdy je ukończył, zaczął projektować animacje dla MTV. Z Simmonsem po raz pierwszy spotkali się w 2002 r. podczas powstawania jednego z odcinków You Heard It First, którego bohaterem był Kanye (to dość duży wątek w pierwszej części dokumentu jeen-yuhs). To wtedy też Coodie i Ozah stworzyli słynne wideo Through the Wire, a niedługo później zaczęli regularnie ze sobą współpracować. Dla Kanye wspólnie zrealizowali również alternatywny klip do singlowego Jesus Walks oraz Two Words. Obecnie na koncie mają także m.in. produkcje dla Pitbulla, Mos Defa czy słynny, kontrowersyjny teledysk Erykah Badu do Window Seat.

Produkcje Coodie & Chike wyróżniają się dynamicznymi ujęciami i wizualizacjami. – Sposób, w jaki Coodie kręci i opowiada historie, jest genialny (…) Mamy podobne aspiracje i jesteśmy zgodni w tym, jak patrzymy na kino – powiedział Chike w przytoczonej wyżej rozmowie z Complex. W 2007 r. duet oficjalnie założył firmę producencką Creative Control, pod której szyldem przez lata tworzył teledyski. Najnowszym z nich jest Heaven and Hell promujący wydaną w zeszłym roku Dondę. To ładne zamknięcie pewnego etapu w karierach całej trójki. Bo jak podkreśla Simmons, jeen-yuhs przedstawia pełne spektrum postaci Kanye, a nie tylko jedną stronę. Tym samym pozwala spojrzeć na jego karierę obiektywnie, w oderwaniu od ostatnich kontrowersji.