Pierwsze kontynenty wyłoniły się z oceanu 3,3 mld lat temu. To znacznie wcześniej niż sądzono 09.11.2021

Odkrycie naukowców z Uniwersytetu w Delhi rzuca nowe światło na to, dlaczego doszło wówczas do wzrostu ilości tlenu w atmosferze i gwałtownego powstawania lodowców.

Kiedy kontynenty wznosiły się ponad oceany, zaczynały erodować. Wiatr i deszcz rozbijały skały na ziarna piasku przenoszone w dół rzek, które gromadziły się wzdłuż wybrzeży, tworząc plaże. Proces ten występował w przyrodzie od bardzo dawna, jednak nadal nie określono konkretnego momentu jego rozpoczęcia. Geolodzy z Uniwersytetu w Delhi i Uniwersytetu Monasha pochylili się nad tym zjawiskiem, rzucając na nie nowe światło. Zgodnie z ich badaniami pierwsze stałe kratony, czyli najstarsze utwardzone części skorupy ziemskiej stanowiące część powierzchni współczesnych kontynentów, powstały ok. 3,3-3,2 miliarda lat temu – o 700 milionów lat wcześniej niż początkowo przypuszczano. 

Aby ustalić konkretny wiek jednej z najstarszych formacji tego typu, czyli indyjskiego Singhbhum, wzięto pod lupę znalezione w nim mikroskopijne ziarna minerału zwanego cyrkonem. Cząstki pierwiastka z grupy metali przejściowych zachowały się w piaskowcu. Okazało się, że zawierają one niewielkie ilości uranu, który w wyniku rozpadu radioaktywnego zamienia się w ołów. Dzięki temu postawiono na technikę zwana datowaniem uranowo-ołowiowym. Specjalistyczna analiza potwierdziła przypuszczenia międzynarodowego zespołu naukowców, którzy zwrócili uwagę na to, że skały o podobnym składzie geologicznym występują też w Afryce Południowej i Australii Zachodniej. 

Badacze przypominają, że podnoszenie się kontynentów wywarło duży wpływ na klimat, atmosferę i oceany wczesnej Ziemi. Erozja dostarczyła odpowiednich składników odżywczych do środowisk przybrzeżnych, w których rozwijały się pierwsze organizmy. Doprowadziło to do zwiększenia produkcji tlenu i pomogło stworzyć bogatą w życiodajny pierwiastek atmosferę. Proces przyspieszył również sekwestrację (wychwytywanie) dwutlenku węgla, prowadząc do globalnego ochłodzenia. Jego początki datuje się na ok. 3 miliardy lat temu, więc niedługo po tym, gdy formowały się pierwsze kratony. 

Ze szczegółowym opisem prac można zapoznać się na łamach periodyku „Proceedings of the National Academy of Sciences".