Powstała replika polskiego cyklometru, który służył do łamania kodu Enigmy14.07.2020

Przełomową maszynę wynalazł w latach 30. polski kryptolog Marian Rejewski, który jako pierwszy odczytał skomplikowany szyfr hitlerowców.

Rejewskiego był zaawansowanym urządzeniem, które umożliwiało dekryptaż tajnej niemieckiej korespondencji szyfrowanej z użyciem

Enigmy

. Ta wyposażona w 26 klawiszy z alfabetem łacińskim maszyna szyfrująca automatycznie

zmieniała

tekst jawny na zupełnie nieczytelny dla osób trzecich. Bez możliwości przechwycania tych tajnych komunikatów w czasie drugiej wojny światowej, przebieg konfliktu mógłby wyglądać zupełnie inaczej.

Rejewskiemu udało się po raz pierwszy odkodować wiadomość z jednej z pierwszych wersji Enigmy w 1932 r. Opracował wtedy katalog kart służących do łamania szyfru, a chwilę później cyklometr i jego udoskonaloną wersję – tzw.

. Koncepty wynalazków polskiego matematyka, nad którymi pracował wspólnie z Jerzym Różyckim i Henrykiem Zygalskim, zostały chwilę przed wybuchem wojny przekazane aliantom. Ich waga w trakcie ogarniętej armią hitlerowską Europie jest

niezaprzeczalna

, jednak dopiero w 1973 r. ujawniono udział matematyka w łamaniu kodu Enigmy (w związku z wydaniem książki francuskiego generała Gustave’a Bertranda). Od tego momentu Rejewski poświęcił się spisywaniu

wspomnień

i publikacji serii artykułów naukowych, które wyjaśniały funkcjonowanie jego wynalazków.

Już w XXI wieku, po wielu latach od zakończenia wojny, absolwent inżynierii na Uniwersytecie Cambridge, Hal Evans, postanowił odwzorować wynalazek polskiego matematyka z lat 30. Znając znaczenie cyklometru, pracował kilka lat nad odtworzeniem jego działania. Zdecydował się na wynalazek Rejewskiego z tego względu, że był to pierwszy historii deszyfrator mechaniczny. Dał on podwaliny kolejnym przełomom naukowym jak np. słynna

(daleki prototyp dzisiejszego komputera).

– Ze względu na koszt wykonania reprodukcji tej złożonej maszyny, do tej pory powstawały wyłącznie czyste repliki jej oprogramowania – mówi w 

z uniwersyteckim portalem Evans i dodaje: – Moja praca polegała na odtworzeniu ważnej części historii. Był to dla mnie przywilej pracować nad tak unikalnym projektem, który w fascynujący sposób łączy ze sobą inżynierię, historię i matematykę.

Zbudowanie repliki maszyny zajęło rok i zostało zrealizowane przy wsparciu finansowym King's College – jednego z kolegiów Uniwersytetu Cambridge.