Zagadka zębów mądrości rozwiązana. Dlaczego pojawiają się tak późno? 08.10.2021

Naukowcy z amerykańskiego Uniwersytetu Arizońskiego prześledzili ewolucję czaszek u różnych naczelnych.

Ósemki, czyli trzecie zęby trzonowe, najczęściej wyrzynają się między 17. a 21. rokiem życia. Stomatolodzy wiedzą o nich niemal wszystko. Ze względu na to, że ich kształtowanie się w szczęce i żuchwie bywa bolesne, zabiegi ich usunięcia należą do częstych procedur dentystycznych. Zęby mądrości, bo tak zwyczajowo przyjęło się je nazywać, kryją jednak jedną tajemnicę. Dotychczas nie do końca jasne było, dlaczego u człowieka pojawiają się aż tak późno. Inne naczelne uzyskują je znacznie wcześniej – szympansy w wieku 12 lat, a pawiany żółte już jako siedmiolatkowie. 

Nad zagadką z pogranicza ewolucji i anatomii pochylili się naukowcy z Uniwersytetu Arizońskiego, których pracom przewodniczyła antropolożka Halszka Głowacka. Zespół badaczy ponownie zebrał przykłady różnych czaszek naczelnych, żeby porównać ich rozwój. Dzięki temu, że stworzyli ich trójwymiarowe modele, potwierdzili, że czas wyrzynania się dorosłych trzonowców ma związek z biomechaniczną równowagą w naszym układzie szkieletowym. Na nowe zęby potrzeba określonej przestrzeni. Kiedy jednak pojawi się na nie miejsce, nie oznacza to, że od razu mogą się tam pojawić. W proces gryzienia pokarmu są bowiem zaangażowane również inne mięśnie oraz kości wspierające. 

– Okazuje się, że nasze szczęki rosną bardzo powoli, prawdopodobnie ze względu na nasz ogólnie powolny rozwój – tłumaczy paleoantropolog Gary Schwartz. Według niego gatunek ludzki, który charakteryzuje się znacznie bardziej płaskimi twarzami w porównaniu do innych zwierząt, musi poczekać na to, żeby siły działające na każdy zestaw zębów nie uszkodził innych części anatomicznych. To właśnie dlatego trzonowce pojawiają się w trzech etapach, a ostatni z nich następuje dopiero po osiągnięciu względnej dojrzałości. 

Ze szczegółowym omówieniem badań można zapoznać się na łamach specjalistycznego periodyku „Science Advances". – Dostarcza ono kolejnego narzędzia, dzięki któremu pojawiła się szansa na prześledzenie zależności pomiędzy rozwojem uzębienia, wzrostem czaszki i profilami dojrzewania – ocenia Głowacka.