Genetyczna skłonność, a nie lenistwo. Badacze przeanalizowali, dlaczego drzemiemy w ciągu dnia 15.02.2021

Do badania zaangażowano blisko pół miliona uczestników, co czyni je największym tego typu eksperymentem w historii. 

– Ucinanie drzemek wciąż pozostaje kontrowersyjnym zagadnieniem – mówi w rozmowie z portalem ScienceDaily dr Hassan Saeed Dashti z Massachusetts General Hospital, współautor niedawno opublikowanego badania. Naukowiec zwrócił uwagę na to, że w niektórych krajach, gdzie krótkie sjesty były na porządku dziennym (np. Hiszpania), coraz częściej odchodzi się od powszechnej niegdyś praktyki. O braku przyzwolenia na odpoczynek pisał także eseista Jonathan Crary w książce 24/7. Późny kapitalizm i koniec snu wydanej przez Karakter. Z drugiej strony, eksperci ds. biznesu i zrównoważonego rozwoju podkreślają, że przerwy dla pracowników mogą zwiększyć ich produktywność i gotowość do działania. – Chcieliśmy w tym wszystkim poznać biologiczne przyczyny tego, że jedni drzemią w ciągu dnia, a drudzy nie – dodaje Dashti, którego w działaniach wspiera Iyas Daghlas, student Harvard Medical School. 

Zespół badawczy już wcześniej zidentyfikował geny związane z czasem przeznaczanym na sen, bezsennością oraz tendencją do wczesnego lub późnego wstawania. Tym razem informacje zgromadzone w ogromnej bazie danych UK Biobank miały posłużyć do pochylenia się nad fenomenem drzemek. Eksperci przeprowadzili badanie asocjacyjne całego genomu (tzw. GWAS) polegające na identyfikacji odmian genetycznych. Zazwyczaj stosuje się je po to, żeby poznać etiologię określonych chorób, ale w tym przypadku jego przedmiotem był nawyk spania. 

Wszystkich uczestników eksperymentu zapytano, jak często drzemią w ciągu dnia. Tym, którzy odpowiedzieli, że zdarza im się to notorycznie lub często, przyglądano się z większą uwagą. Okazało się, że u badanych wykryto 123 wspólne regiony w genomach, co pozwala przypuszczać, że skłonność do krótkotrwałych sjest może nie tkwić jedynie w nabytym lenistwie. Specjaliści sugerują, że za taki stan rzeczy odpowiadają trzy czynniki. Jeden jest związany ze wczesnym wstawaniem – ranne ptaszki prawdopodobnie potrzebują odpoczynku po południu, żeby utrzymać odpowiednie samopoczucie. Drugi to wrodzona potrzeba dłuższego snu, a trzeci – tendencja do budzenia się w nocy. – To wszystko mówi nam, że drzemki mają podłoże biologiczne, a nie są tylko behawioralnym albo środowiskowym wyborem – konkluduje Dashti. 

Ze szczegółowym omówieniem badania można zapoznać się na łamach specjalistycznego periodyku Nature Communications.