Kultowe dokumenty o skateboardingu, które zainteresują każdego09.06.2020

Moda na deskorolkę co jakiś czas wraca do łask filmowców, a szeroka grupa widzów coraz częściej śledzi losy ludzi, którzy całe swoje nastoletnie życie poświęcili kickflipom, hardflipom i masie innych trików. Mid90s Jonah Hilla, Skate Kitchen czy serial Betty Crystal Moselle to tylko niektóre przykłady fabularnych produkcji z ostatnich lat opowiadających o nastoletnich problemach przez pryzmat deskorolki. Nie każdy jednak wie, że skateboarding przez lata kwitł na równie podatnym gruncie kina dokumentalnego. Z tego właśnie powodu wybieramy dokumenty, które warto zobaczyć – zarówno dla samych popisów żywych legend deskorolki, jak i dla zawartych w nich opowieści o poszukiwaniu wolności i lekarstwa na bolączki życia codziennego.

Jutro albo pojutrze (2018), reż. Bing Liu

Kapitalnie opowiedziana historia o tym, że życie boli bardziej niż zdarte na betonie łokcie. O grupie chłopaków z Illinois, dla których najtrudniejszym do opanowania trikiem pozostaje widmo unoszącej się nad nimi dorosłości. W Jutro albo pojutrze mamy więc do czynienia nie tylko z portretem zgranej paczki przyjaciół, których w dzieciństwie mocno związała wspólna miłość do deski, ale przede wszystkim z obrazem egzystencjalnej beznadziei panującej w niedużym amerykańskim mieście. Zack, Keir i stojący za kamerą Bing wspólnie rozdrapują zarówno te stare, jak i świeże rany. Mierzą się z dorastaniem w cieniu miejsca pozbawionego zawodowych perspektyw, podziałów rasowych i rodzicielskiego zaniedbania, któremu trudno stawić czoła. Tym samym obraz, który po pierwszych wzmiankach w prasie zapowiadał się na gratkę dla hermetycznego środowiska ludzi zarażonych bakcylem skateboardingu, okazał się wielowymiarową opowieścią coming-of-age o nieporównywalnym do niczego bagażu emocjonalnym, w której – niczym w lustrze – przejrzeć może się dosłownie każdy. 

Film dostępny w serwisie vod.pl.

Dogtown and Z-Boys (2001), reż. Stacy Peralta

Zaczęło się od serii artykułów Dogtown Chronicles na łamach magazynu Skateboarder autorstwa Craiga Stecyka III, który jako pierwszy udokumentował grupę nastolatków z dzielnicy Dogtown w Venice Beach. W połowie lat 70. kolektyw Z-Boys był traktowany jako lokalna sensacja, szybko jednak przeobraził się w kulturowy fenomen, dzięki któremu jazda na desce stała się w Stanach Zjednoczonych sportem niemal narodowym, a następnie rozprzestrzeniła się na cały świat. Wszystko dlatego, że ci ludzie wypracowali niepojęty, ekstremalny jak na tamten czas styl jazdy, wykraczający poza ówczesne wyobrażenia o możliwościach, jakie daje deskorolka. Kiedy przydomowe baseny zostały osuszone w wyniku rekordowych upałów panujących w Kalifornii, chłopaki z Z-Boys wskoczyli do nich na deskach i wtedy też ewidentnie zredefiniowali pojęcie skateboardingu. To, co osiągali, było przez prasę określane mianem „sportowego strumienia świadomości”, „symbolem (pop)kulturowej rewolucji” i wreszcie „archetypem współczesnego skateboardingu, który wyraźnie wyprzedził swoją epokę”. W skład Z-Boys wchodzili m.in. Jay Adams, Shogo Kubo, Bob Biniak, Peggy Oki, sam reżyser Stacy Peralta i wreszcie Tony Alva. Ten ostatni stał się w oczach kolejnych pokoleń skaterów supergwiazdą, ikoną, posiadaczem boskich przymiotów, który ukształtował generację Tony’ego Hawka i Steve’a Caballero.

Film dostępny na YouTubie.

Bones Brigade: An Autobiography (2012), reż. Stacy Peralta

Kolejny dokument z cyklu must-watch, który wyszedł spod ręki Stacy’ego Peralty. Tym razem poświęcony dekadzie lat 80. i nieprzeciętnie utalentowanym skaterom z ekipy Bones Brigade. Co ciekawe, załoga ta została w 1979 r. powołana do życia przez samego Peraltę we współpracy z Georgem Powellem, którzy postanowili skompletować pod jednym szyldem najbardziej obiecujących skaterów świata i popchnąć ich w stronę zawodowstwa. Cel został osiągnięty, a w środowisku grupa ta zaczęła uchodzić za skateboardowy odpowiednik The Beatles. Nic dziwnego, na pokładzie znaleźli się wówczas najlepsi z najlepszych: Tony Hawk, którego szalona „900” uznawana jest za kamień milowy w jeździe na deskorolce, Mike McGill – pomysłodawca „McTwista”, Rodney Mullen, człowiek, który wyniósł ollie na wyższy level i położył podwaliny pod kickflipa, a także Tommy Guerrero, Alan Gelfand, Lance Mountain i Steve Caballero. Film Peralta to zatem opowieść dla wszystkich zajawkowiczów, którzy chcą zajrzeć za kulisy tych wszystkich innowacyjnych dokonań legendarnej brygady, ale jednocześnie uniwersalna historia o ludziach, dla których kawałek deski pokrytej papierem ściernym stał się nadzieją na wyrwanie się z trudnych domów, wyzwolenie z oków prozy życia oraz przepustką do osiągnięcia osobistej pełni i wyrażenia siebie.

Film dostępny w iTunes.

Video Days (1991), reż. Spike Jonze

To 23-minutowe wideo sprzed prawie 30 lat należy dziś uznać za dzieło prekursorskie, fundamentalny punkt odniesienia dla kolejnych pokoleń, jeden z najbardziej wpływowych tytułów o skateboardingu w historii. Film ten określił standardy kręcenia dzieciaków wykonujących triki na desce na następne dekady, o jego legendarnym statusie świadczy również fakt, że z perspektywy czasu można go traktować jako swoistą kronikę początku lat 90. Za kamerą Spike Jonze, reżyser z wizją kina absolutnie nieszablonowego, który kilka lat później nakręcił tak wyjątkowe rzeczy, jak Adaptację czy Być jak John Malkovich. Przed obiektywem piątka wybitnych skaterów z Kalifornii: Mark Gonzales, Rudy Johnson, Guy Mariano, Jordan Richter oraz Jason Lee, który swą osobowością przykuł uwagę Kevina Smitha i rozpoczął pod jego skrzydłami karierę aktorską. Najważniejsze jednak pozostaje to, co ta piątka wyczyniała wówczas na deskach. Skomplikowane ewolucje, sekwencje, grindy i slide’y na rampach, poręczach i krawężnikach. Flipy, graby i manuale na kalifornijskich ulicach, parkingach i szkolnych dziedzińcach. A to wszystko w towarzystwie kapitalnej ścieżki dźwiękowej z Black Flag, Dinosaur Jr i funkowym War na czele. Video Days to kwintesencja skateboardingu rozumianego jako określony styl życia.

Film dostępny na Vimeo.