Na niepewne czasy. 10 filmów, które zarażają optymizmem26.11.2020

Rok 2020 dobiega powoli końca i wszyscy żywimy chyba nadzieję, że w kolejnym otaczający nas świat zacznie stopniowo stawać się znacznie bardziej bezpiecznym oraz empatycznym miejscem.

Zanim jednak do tego dojdzie, warto korzystać z każdej sposobności, żeby poprawić sobie humor i przypomnieć, dlaczego więzi międzyludzkie są kluczowe, a podstawą naszego rozwoju są mniej lub bardziej ambitne marzenia. Przedstawiamy dziesięć uznanych produkcji filmowych, które mimo upływu lat wciąż sprawiają, że po seansie po prostu czujemy się dobrze.

Mała miss (2006), reż. Jonathan Dayton, Valerie Faris

Przez ostatnie kilkanaście lat wielu próbowało powtórzyć ogólnoświatowy sukces Małej Miss, jednakże nikomu sztuka ta się nie udała. Nie dlatego, że Dayton i Faris stworzyli film wybitnie oryginalny czy wykraczający poza gatunkowe ramy, lecz z tego prostego względu, że nie byli obarczeni potrzebą osiągnięcia sukcesu. Co świetnie uzupełnia się zresztą z treścią produkcji. Oto opowieść o rezolutnej siedmiolatce, która nie przystaje do funkcjonujących w popkulturze kanonów piękna, lecz marzy, by wziąć udział w konkursie piękności dla dzieci. Wyciąga więc swą poróżnioną na setki możliwych sposobów rodzinę na zwariowaną podróż rozklekotanym busem, pełną żartów sytuacyjnych, mądrych refleksji i smoliście czarnej komedii. Jeśli nie uronicie łezki wzruszenia w trakcie finałowej sekwencji, w której trzech facetów wbiega na scenę i zaczyna uskuteczniać u boku małej Olive różne taneczne wygibasy, nie ma dla was żadnego ratunku.

Nietykalni (2011), reż. Olivier Nakache, Éric Toledano

Nie od dzisiaj wiadomo, że poczucie humoru jest doskonałą metodą oswajania ludzi z trudnymi zagadnieniami, takimi jak przemijanie i niepełnosprawność. Śmiech łagodzi obyczaje i pozwala spojrzeć na różne sprawy z dystansu. Nikt jednak nie spodziewał się, że Nietykalni – oparta na prawdziwych wydarzeniach słodko-gorzka historia nietypowej przyjaźni dotkniętego porażeniem czterokończynowym białego arystokraty i jego wygadanego czarnoskórego opiekuna – staną się kulturowym fenomenem. Scenariusz został oparty ścieraniu się przeciwieństw, w tym przypadku elegancji i życiowego doświadczenia człowieka kultury i sztuki z mądrością i sprytem człowieka ulicy, jednak kluczowe okazało się wykonanie. Nakache i Toledano nie przekraczają – mimo dość rubasznego humoru – żadnych granic, wystarcza im bowiem dostrzeganie w jeżdżącej na wózku postaci normalnego człowieka, z którego można się śmiać tak jak z innych. Tylko tyle i aż tyle.

Juno (2007), reż. Jason Reitman

I znowuż trudny, niejednoznaczny oraz szalenie kontrowersyjny temat – nastoletnia ciąża i jej psychologiczno-społeczne konsekwencje – który dzięki poczuciu humoru i humanistycznemu wyczuciu twórców został przedstawiony na ekranie z dziesiątek różnych perspektyw. Mamy tu bowiem także świetnie poprowadzony wątek adopcji oraz życiowej dojrzałości, jakiej wymaga zarówno decyzja o oddaniu własnego dziecka obcym ludziom, jak i wzięcia odpowiedzialności za ludzkie istnienie. Jest również subtelnie ujęty wątek aborcji, który sprawił, że wielu widzów zaczęło postrzegać Juno w kategoriach „pro-choice”/”anti-choice”, podczas gdy w filmie Reitmana nie ma ani zbędnego ideologizowania, ani prób przekonywania nieprzekonanych. Jest za to prosta historia o młodych ludziach, którzy uświadamiają sobie, że dorosłość polega na kompromisach i trudnych wyborach, a także konsekwencji w budowaniu własnej tożsamości.

Bezdroża (2004), reż. Alexander Payne

Jeśli postawić śmiałą tezę, że wyjątkowe filmy starzeją się jak dobre wino, arcydzieło Alexandra Payne’a najlepsze lata ma wciąż przed sobą. Co byłoby jak najbardziej pożądane, gdyż zbyt mało widzów wspomina tę piękną opowieść o dwóch nieradzących sobie z trudami samotnego życia po czterdziestce przyjaciołach, którzy wyruszają na wyprawę po kalifornijskich winnicach. Miles, sfrustrowany nauczyciel i niespełniony pisarz, chce w ten sposób zapomnieć o problemach codzienności, zaś Jack, podupadły telewizyjny celebryta, pragnie po raz ostatni pobaraszkować z przygodnymi kobietami przed zawarciem związku małżeńskiego z tą jedną jedyną. Dla obu mężczyzn jest to lekcja szczerości i dojrzałości, lecz tylko jeden z nich spróbuje ostatecznie z niej skorzystać, natomiast wyłącznie od widza zależy ocena ich poczynań. Można też nikogo nie oceniać, lecz upajać się przez dwie godziny opowieścią o miłości, przyjaźni i dobrym winie.

Kochankowie z Księżyca. Moonrise Kingdom (2012), reż. Wes Anderson

Zgodnie z romantyczną, wbijaną do głów licealistów zasadą – „Młodości, ty nad poziomy wylatuj!” – dwunastoletni Sam i Suzy uciekają od swoich rodziców oraz dorosłych opiekunów, by na wyspie u wybrzeży Nowej Anglii przeżyć ekscytującą przygodę, która ukształtuje ich na resztę życia. Ukrywają się w ujmujących wizualnie lasach, tańczą nocą na plaży i tworzą własną mikro-rzeczywistość w pewnej uroczej zatoczce, a ich śladem podążają nie tylko zdeterminowani harcerze pod wodzą Edwarda Nortona, ale też grający kapitana policji Bruce Willis oraz grupa innych hollywoodzkich gwiazd na czele z Frances McDormand, Billem Murrayem, Tildą Swinton oraz Harveyem Keitelem. Opowieść o młodzieńczej potrzebie nazywania i przeżywania rzeczy po swojemu, jednakże skierowana nie tylko do młodych ciałem, ale także duchem. Film jest również wizualną perełką i stanowi swoiste the best of idiosynkratycznego stylu reżyserskiego Wesa Andersona.

Captain Fantastic (2016), reż. Matt Ross

Jeżeli jakiś film zbliżył się do powtórzenia (merytorycznego, nie finansowego) sukcesu Małej Miss, była to właśnie ta opowieść firmowana nominowaną do Oscara rolą Viggo Mortensena. Aktor wcielił się w byłego lewicowego aktywistę, który sparzył się wraz z partnerką zbyt wiele razy na kapitalistycznych iluzjach i skażonych amerykańskich ideałach. W rezultacie uciekli oni od zachodniej cywilizacji i założyli w środku lasu własną republikę wolnomyślicielstwa, w której wychowali szóstkę urzekająco intelektualnych dzieciaków. Na skutek tragicznych wydarzeń partnerka głównego bohatera umiera, a on zostaje zmuszony przez znienawidzonych teściów do kilkusetkilometrowej podróży przez wielkomiejską i prowincjonalną Amerykę, żeby zdążyć na pogrzeb ukochanej. Specyficzne i zabawne kino drogi, które opływa w ciekawe refleksje i staje się peanem na cześć kreatywnego i szczerego rodzicielstwa na własnych zasadach (i błędach).

Lady Bird (2017), reż. Greta Gerwig

Najmłodszy film w naszym zestawieniu, w którym świat zakochał się w tempie ekspresowym – nie tylko ze względu na nominowaną do Oscara rolę Saoirse Ronan oraz fakt, iż debiutująca w roli reżyserki aktorka Greta Gerwig dostała się jako zaledwie piąta w historii kobieta do stawki nominowanych do Nagrody Akademii. Lady Bird jest filmem tak dobrym, bowiem przedstawia w sposób świeży, pozbawiony zakłamań i zarazem szalenie atrakcyjny jedną z najczęściej wypaczanych opowieści współczesnego kina – historię emocjonalnego i intelektualnego dojrzewania młodej osoby i wzięcia odpowiedzialności za siebie. Śledzimy perypetie wyczekującej niecierpliwie swoich 18. urodzin Christine, która marzy o życiu w otoczeniu kultury, sztuki i ludzi na poziomie, lecz raz po raz gubi się i na nowo definiuje. „Śledzimy”, bo mimo że jej historia jest z perspektywy kulturowej mocno specyficzna, każdy jest w stanie odnaleźć w niej cząstkę siebie.

Dzień świstaka (1993), reż. Harold Ramis

A to z kolei najstarsza pozycja naszego zestawienia, mająca już bowiem prawie trzy dekady na swym filmowym karku. Co wcale nie oznacza, że film został zapomniany, gdyż Dzień świstaka szczyci się od wielu lat mianem komediowego klasyka amerykańskiego kina. Oto opowieść o zgryźliwym telewizyjnym prezenterze pogody, który z wielką niechęcią wyjeżdża relacjonować obchody tytułowego Dnia Świstaka w małym miasteczku Punxsutawney. Śnieżyca uniemożliwia mu powrót do domu, a następnego dnia sarkastyczny wielkomiejski celebryta wpada w pętlę czasową i… przeżywa znów ten sam dzień. I ponownie. I ponownie. I ponownie. I tak setki czy nawet tysiące razy – dopóki nie zrozumie, co jest w życiu najważniejsze. Jeśli czujecie się przytłoczeni rutyną, obejrzyjcie Dzień Świstaka, choć każdy inny powód także dobry.

Billy Elliot (2000), reż. Stephen Daldry

Podobnie jak w przypadku Lady Bird, za doskonałego w każdym calu Billy’ego Elliota odpowiada reżyserski debiutant. A przynajmniej w świecie kina. Stephen Daldry był już bowiem wówczas żywą legendą brytyjskiego teatru, wiedząc doskonale, jak pożenić intelektualne ambicje z historią ku pokrzepieniu serc. Tytułowy Billy pochodzi z angielskiej rodziny robotniczej i wie, że czeka go przewidywalne do bólu życie wyżywającego się na worku bokserskim górnika. Dokładnie tak jak jego owdowiałego ojca oraz starszego brata. Billy marzy jednak o zupełnie innym świecie – chciałby trenować balet, wyrażać się emocjonalnie poprzez ruch, gest, taniec. Jak nietrudno się domyślić, w jego szaroburej rzeczywistości takie marzenia są zazwyczaj szybko i skutecznie tłumione, lecz Billy’emu pomaga najpierw jego empatyczna nauczycielka, a później coraz więcej osób urzeczonych jego historią. I umiejętnościami, bowiem chłopak ma prawdziwy talent.

Amelia (2001), reż. Jean-Pierre Jeunet

Na koniec naszego zestawienia pozytywnych filmowych evergreenów mamy kino dla każdego konesera optymistycznego myślenia o otaczającym świecie. I zapełniających go ludziach, którzy bywają ekscentryczni, egocentryczni i egoistyczni, ale przeważnie mają w sobie wiele dobrego. Amélie Poulain nie miała łatwego dzieciństwa, gdyż została pozbawiona większości kontaktów społecznych przez rodziców, którzy w swej ułomnej mądrości wybrali dla niej edukację domową. Gdy nasza bohaterka dorosła, podjęła pracę kelnerki w słynnej paryskiej dzielnicy Montmartre, a że nigdy nie odkryła w sobie choćby krzty śmiałości, zadowala się szczęściem wynikającym z małych przyjemności i zatracania się w świecie własnej nieposkromionej wyobraźni. Przypadek sprawia, że nowym życiowym celem Amélie staje się dawanie szczęścia ludziom, którzy na nie zasługują. W rezultacie zaczyna lepiej rozumieć samą siebie i własne potrzeby. Film-szczęście.