Podwójnie utalentowani. Aktorzy, którzy napisali świetne scenariusze19.11.2020

W Hollywood podwójne specjalizacje nie są wyjątkowym zjawiskiem. Niejeden aktor jest modelem, a reżyser – producentem. Nie brakuje tam również prawdziwie wszechstronnych filmowych pasjonatów, którzy umiejętnie żonglują pomiędzy rozmaitymi dziedzinami – z sukcesami w każdej z nich. Ciekawą kategorię stanowią utytułowani aktorzy, którzy postanowili opowiedzieć filmowe historie własnymi słowami. Z ich pisarskich ambicji zrodziły się fascynujące scenariusze i kultowe filmy. Dziś przypominamy kilka z nich.

James Franco

To chyba najproduktywniejsza postać popkultury i niewątpliwie człowiek wielu talentów. Kojarzymy go głównie jako aktora, znanego z tak kultowych dzieł jak Spider-Man, Obywatel Milk, Spring Breakers, 127 godzin czy The Disaster Artist, jednak Franco jest także właścicielem firmy produkcyjnej, reżyserem, wykładowcą, poetą, pisarzem, malarzem, kontrowersyjnym artystą współpracującym z ikonami takimi, jak Marina Abramović i założycielem rockowej grupy Daddy. Partnerzy z planu przywykli już do widoku Franco piszącego opowiadania o piątej nad ranem. To spod jego pióra wyszły scenariusze do filmowych adaptacji powieści Cormaca McCarthy'ego (Dziecię boże z 2013 r.) czy Williama Faulknera (Kiedy umierałem, 2013) oraz biografie znanych przedstawicieli amerykańskiej literatury, takie jak The Broken Tower (2011) o losach poety Harta Crane'a czy Bukowski (2013). Do jego literackiego dorobku warto dorzucić autorskie książki, takie jak Palo Alto i Actors Anonymous, które doczekały się swoich ekranizacji. I choć trudno nie ulec wrażeniu, że to jednak aktorstwo wychodzi Jamesowi Franco najlepiej, płodny artysta – który jak mało kto umiejętnie balansuje pomiędzy kinem niezależnym a filmowymi blockbusterami – pewnie jeszcze nie raz nas zaskoczy.

Ben Affleck i Matt Damon

Pamiętacie świetnego Buntownika z wyboru Gusa Van Santa z Mattem Damonem i Robinem Williamsem w rolach głównych? Za poruszającą historię zagubionego, ale obdarzonego nadprzeciętnym matematycznym talentem dwudziestolatka, przyjaciele od czasów dzieciństwa – Ben Affleck i Matt Damon – zostali w 1998 roku uhonorowani Oscarem za Najlepszy Scenariusz Oryginalny. Obaj nie spoczęli na laurach: Affleck od tamtej pory wyreżyserował i napisał scenariusze do filmów takich, jak Gdzie jesteś, Amando (2007), Miasto zlodziei (2010) czy Nocne życie (2016), z kolei Damon pozostał przy współpracy z Van Santem, tworząc scenariusze do jego filmów Gerry (2002) i Promised Land (2012). Legendarny duet Affleck-Damon ostatnio znów połączył pisarskie siły, pracując razem nad historycznym dramatem Ridleya Scotta The Last Duel, którego premiera przewidziana jest na przyszły rok. 

Lena Dunham

Tak jak jej postać w hitowym serialu HBO Dziewczyny (za które otrzymała Złote Globy dla Najlepszej Aktorki i za Najlepszy Serial Telewizyjny), Lena Dunham od początku swojej kariery konsekwentnie wytycza własną ścieżkę, stając się istotnym głosem swojego pokolenia. Swoją pierwszą fabułę, Creative Notification, napisała i wyreżyserowała w 2009 roku, a największe do tej pory uznanie przyniósł jej film Mebelki (2010) – opowieść o dziewczynie, która po ukończeniu studiów wyjeżdża do matki, zastanawiając się, co zrobić ze swoim życiem – za który otrzymała nagrodę Independent Spirit za najlepszy debiutujący scenariusz. Jej ostatni projekt to komediowy serial Kemping (2018), który nie został jednak zbyt ciepło przyjęty przez odbiorców. 

George Clooney

Udowodnił, że ma do zaoferowania o wiele więcej niż tylko zachwycającą powierzchowność już w 2006 roku, kiedy to zdobył aż 3 nominacje do Oscara – za drugoplanową rolę w Syrianie (wygrana) oraz reżyserię i scenariusz do Good Night and Good Luck – świetnie przyjętą historię wybitnego amerykańskiego dziennikarza stacji CBS Edwarda R. Murrowa, który wypowiedział medialną wojnę senatorowi Josephowi McCarthy'emu. Od tamtej pory napisał scenariusze również do filmów Miłosne gierki (2008), Idy marcowe (2011), Obrońcy skarbów (2014) i Suburbicon (2017). A jakby tego było mało, stale utwierdza swój status wszechstronnego człowieka-orkiestry, angażując się często również w produkcję (Oscar w 2012 r. za Operację Argo).

Emma Thompson

Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że aktorka znana z takich kinowych przebojów jak Okruchy dnia, Rozważna i romantyczna, To właśnie miłość czy Harry Potter, jest też niezwykle utalentowaną autorką, piszącą od przeszło 30 lat. Za scenariusz do Rozważnej i romantycznej – adaptację legendarnej powieści Jane Austen w reżyserii Anga Lee – została nawet uhonorowana Oscarem w 1996 roku. To ona jest także odpowiedzialna za odratowanie scenariusza do Bridget Jones 3, którego pierwotna wersja, tworzona przez Dana Mazera i autorkę książkowego pierwowzoru, Helen Fielding, nie przypadła do gustu ani producentom, ani aktorom. Wśród jej projektów warto wymienić również familijną komedię Niania (2005),  biograficzny dramat Effie Gray (2014) czy zeszłoroczny świąteczny przebój Last Christmas (2019). 

Rashida Jones

Kiedy nie otrzymujesz wymarzonych zawodowych propozycji, stwórz je sobie sama – z takiego założenia wyszła aktorka, znana z filmów takich, jak Stary, kocham cię (2009) i The Social Network (2010), pisząc wraz z Willem McCormackiem romantyczną komedię Celeste i Jesse – Na zawsze razem (2012), w której wystąpiła również w głównej roli. Za opowieść o młodym rozwiedzionym małżeństwie, które stara się zachować przyjacielskie relacje, dostała nawet nominację do nagrody Independent Spirit za najlepszy debiut scenariuszowy. Wśród innych jej najbardziej znanych projektów znalazł się głośny serial dokumentalny Hot Girls Wanted: Turned On (2017) czy napisany i wyreżyserowany przez nią, rewelacyjny dokument Quincy (2018), przybliżający niezwykłą historię prywatnego życia i kariery legendarnego producenta, a prywatnie ojca artystki, Quincy'ego Jonesa. Ciekawostką może być to, że Rashida jest również współautorką komiksu inspirowanego postacią Paris Hilton, Frenemy of the State.

Tina Fey

Aktorka, która swoje pierwsze zawodowe kroki stawiała w legendarnej improwizacyjnej trupie komediowej The Second City, od 1997 r. pisywała skecze i parodie dla Saturday Night Live, które tak bardzo przypadły do gustu zarówno twórcom, jak i publiczności, że zaledwie dwa lata później została ona główną scenarzystką programu, równocześnie występując w autorskim segmencie u boku Jimmy'ego Fallona. W 2002 roku zespół scenarzystów SNL pod kierownictwem Fey, otrzymał nagrodę Emmy. Nie każdy pamięta, że to właśnie ona, na podstawie własnych doświadczeń ze szkoły średniej, stworzyła scenariusz do kultowej komedii Wredne dziewczyny (2004) z Lindsay Lohan i Rachel McAdams w rolach głównych. Film okazał się popkulturowym fenomenem i swoistą kapsułą lat 2000., a jego dialogi są cytowane do dziś. Jej ulubionym medium nadal pozostała jednak telewizja – napisała scenariusze do seriali takich, jak Rockefeller Plaza 30 (2006-2013), Unbreakable Kimmy Schmidt (2015-2019) czy Great News (2017-218).

Seth Rogen

Obdarzony charakterystycznym i niezwykle zaraźliwym śmiechem komik swoje pierwsze kroki stawiał na stand-upowych scenach w Vancouver, a jego kariera błyskawicznie nabrała tempa, gdy tylko trafił pod skrzydła Judda Apatowa, który zaangażował go do swojego serialu Luzaki i kujony (1999-2000), gdzie aktor występował u boku m.in. Jamesa Franco i Jasona Segela. W kolejnym serialu reżysera, Studenciaki (2001-2003), pojawił się nie tylko jako aktor, ale i współscenarzysta – i okazało się, że jest w tym naprawdę niezły. Wkrótce, jako członek ekipy tworzącej teksty do ostatniego sezonu satyrycznego Da Ali G Show, dostał nominację do nagrody Primetime Emmy. Prawdziwe komediowe perełki napisał jednak w duecie ze swoim wieloletnim przyjacielem, Evanem Goldbergiem – to spod ich pióra wyszły tak kultowe w niektórych kręgach dzieła, jak Supersamiec (2007), Boski chillout (2008), Green Hornet (2011), To już jest koniec (2013) czy Wywiad ze słońcem narodu (2014). 

Julie Delpy

W legendarnym hicie Richarda Linklatera z 1995 roku, Przed wschodem słońca - opowieści o przypadkowym spotkaniu młodego Amerykanina i Francuzki, które przemienia się w poważne zauroczenie – spora część dialogów została przerobiona przez odtwórców głównych ról, Ethana Hawke'a i Julie Delpy. Aktorka wyrażała później frustrację, że nie zostali oni umieszczeni w napisach jako współautorzy scenariusza. Dlatego w kolejnych częściach filmu, Przed zachodem słońca (2004) i Przed północą (2013), reżyser zaprosił aktorów do współpracy i cała trójka tworzyła scenariusz razem. Delpy to jednak talent sam w sobie i trzeba przyznać, że ma ona wyjątkowy dryg do dramatów romantycznych. Artystka wyreżyserowała, napisała i zagrała w takich hitach, jak Dwa dni w Paryżu (2007) i Dwa dni w Nowym Jorku (2012).

Owen Wilson

Charakterystyczny aktor od dawna uchodzi za ikonę komedii – kojarzymy doskonale jego występy w filmach takich, jak Poznaj mojego tatę, Pociąg do Darjeeling, Marley i Ja czy O północy w Paryżu. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę z tego, że prywatnie jest on również przyjacielem Wesa Andersona – a swoje nietuzinkowe poczucie humoru wykorzystuje nie tylko na ekranie, ale także podczas pisania scenariuszy. Współpraca filmowców sięga jeszcze czasów studenckich, gdy dzielili pokój i uczęszczali razem na zajęcia z dramatopisarstwa na Uniwersytecie Teksańskim. Razem stworzyli scenariusze do tak kultowych filmów jak Rushmore (1998) i Genialny klan (2001).