Spektakl, który zmienił się w seans kinowy. 8 najciekawszych filmowych adaptacji sztuk teatralnych08.01.2021

Premiera Cząstek kobiety Kornéla Mundruczó skłoniła nas do sięgnięcia pamięcią wstecz i wskazania tych produkcji, które dobrze sprawdziły się w pozornie dwóch odległych od siebie światach. 

Chicago, Dwunastu gniewnych ludzi, Tramwaj zwany pożądaniem – w przypadku tych tytułów nie zachodzą żadne wątpliwości i fakt, że zostały zrealizowane na podstawie tekstów dramaturgicznych, jest powszechnie znany. Dla równowagi postanowiliśmy wybrać osiem filmów reprezentujących różne kraje, okresy i konwencje, których teatralna geneza nie jest tak oczywista. Ukazane w nich historie posłużyły najpierw za kanwy nagradzanych przedstawień i dopiero później zaistniały w świecie kinematografii. Są wśród nich zarówno te produkcje, które już na pierwszy rzut oka eksponują psychologizm i dramatyzację, jak i obyczajowo-sensacyjne tytuły.

Cząstki kobiety (2021) / reż. Kornél Mundruczó

– Cząstki kobiety zrodziły się z krótkiego tekstu, który zobaczyłem w notatniku Katy Weber, pisarki, z którą od lat współpracuję. To był fragment dialogu między matką i córką. Oniemiałem, gdy przeczytałem ten krótki fragment. Zacząłem naciskać na Katę, by to rozwinęła. I tak się stało: powstał dramat – opowiadał na łamach Papaya.Rocks węgierski reżyser, autor wielokrotnie nagradzanego Białego Boga oraz Księżyca Jowisza. Kornél Mundruczó rozpoczął prezentację swojego pomysłu od sztuki w stołecznym TR Warszawa, a niedługo później został zaproszony do stworzenia filmu przez Netfliksa. W obu odsłonach jego koncepcja to poruszający, intymny zapis historii trzydziestoletniej kobiety, której długo wyczekiwane dziecko umiera kilka dni po porodzie. Niespodziewana strata córki zmusza bohaterkę do brutalnej konfrontacji z rzeczywistością, rewizji swojego małżeństwa i bezpośredniego starcia z despotyczną matką. W obsadzie Cząstek kobiety znalazły się nazwiska z aktorskiej ekstraklasy: wyróżniona w Wenecji Vanessa Kirby, Shia LaBeouf, Benny Safdie oraz Ellen Burstyn. Producentem wykonawczym filmu jest sam Martin Scorsese. 

Sierpień w hrabstwie Osage (2013) / reż. John Wells 

Tracy Letts, amerykański laureat Pulitzera i nagrody Tony, wpadł na pomysł stworzenia Sierpnia w hrabstwie Osage już w 2008 roku. Po dobrej passie teatralnej projektem zainteresował się John Wells, który nieprzypadkowo wyczuł w historii filmowy potencjał. Trudno wskazać jej głównego bohatera, gdyż akcja rozgrywa się podczas dużego spotkania rodzinnego, gdzie każdy ma do wtrącenia swoje trzy grosze. Bezpośrednią przyczyną tego, że wszyscy spotkali się przy jednym stole, jest zniknięcie poety Beverly'ego, którego uzależniona od narkotyków żona choruje na raka. Wspólne poszukiwania zaginionego skłaniają krewnych do refleksji nad własną przeszłością i zakopania toporów wojennych. Sierpień w hrabstwie Osage, w którego obsadzie znalazła się Meryl Streep, Julia Roberts i Ewan McGregor, zobaczycie na Netfliksie. 

Rzeź (2011) / reż. Roman Polański 

Wszystko rozpoczęło się od bójki dwóch chłopców, w wyniku której jeden z nich stracił dwa zęby. Uszczerbek na jego zdrowiu sprawia, że rodzice dzieci decydują się na spotkanie, podczas którego wyjaśnią nieporozumienie i ustalą odpowiednie zadośćuczynienie. Małżeństwa Longstreet i Cowan (w dramaturgicznym pierwowzorze Reille i Houille) początkowo nie żywią do siebie urazy, jednak sytuacja z minuty na minutę staje się coraz bardziej napięta i prowadzi do nieoczekiwanych zwrotów akcji. Tak w skrócie prezentuje się fabuła wielokrotnie nagradzanej sztuki Bóg mordu Yasminy Rezy, którą w 2011 roku wziął na warsztat Roman Polański. Adaptacja nie należała do najłatwiejszych zadań – historia, choć niepozbawiona skrajnych emocji, jest w gruncie rzeczy prosta i dzieje się w niewielkim mieszkaniu. Twórca Wstrętu i Noża w wodzie sprostał jednak wyzwaniu, w czym bez wątpienia pomogła czwórka świetnych aktorów: Jodie Foster, Kate Winslet, Christoph Waltz oraz John C. Reilly. Rzeź znajdziecie w katalogu VOD TVP. 

Pogorzelisko (2010) / reż. Denis Villeneuve 

Zanim światło dzienne ujrzy długo wyczekiwana Diuna z Timothée Chalametem i Rebeccą Ferguson, warto odświeżyć sobie wcześniejsze dzieła z filmografii Denisa Villeneuve'a. Pogorzelisko wyróżnia się wśród nich nie tylko dlatego, że zostało zrealizowane na podstawie sztuki libańsko-kanadyjskiego dramaturga Wajdi Mouawada. Film portretuje historię bliźniąt Simona i Jeanne, którzy niedawno stracili matkę. Podczas odczytywania jej testamentu okazuje się, że mają brata, a mimo wcześniejszych pogłosek o śmierci ich ojciec nadal żyje. Rodzeństwo wyrusza wspólnie na poszukiwanie krewnych, którym mają wręczyć tajemnicze, zapieczętowane listy. Podczas podróży na Bliski Wschód udaje im się bliżej określić swoją tożsamość i poznać niełatwą przeszłość rodziny. Akcja Pogorzeliska zainspirowana została wydarzeniami z wojny domowej w Libanie i perypetiami więźniarki Souhy Bechary.

Taśma (2001) / reż. Richard Linklater 

Richard Linklater, jeden z najważniejszych reżyserów współczesnego kina niezależnego, zasłynął tworzeniem niespiesznych, kameralnych filmów, których akcja często ogranicza się do jednej nocy lub dnia. Nie interesują go wysublimowane efekty specjalne, nieoczekiwane wolty fabularne albo zjawiska nadprzyrodzone. Zamiast nich Amerykanin koncentruje się na pozornie nudnej codzienności, która przefiltrowana przez jego wrażliwość nabiera nowych odcieni. Nie inaczej stało się w przypadku Taśmy, której dramaturgiczny pierwowzór napisał Stephen Belber. Jej bohaterowie, przyjaciele z liceum (w tych rolach Ethan Hawke i Robert Sean Leonard), spotykają się w niewielkim pokoju hotelowym, gdzie zaczynają wspominać dawne czasy. Podobnie jak w Rzezi, tak i tutaj charakter wieczoru obraca się o 180 stopni, gdy rozmowa schodzi na temat Amy, byłej dziewczyny jednego z nich. Linklater z powodzeniem zamyka historię w czterech ścianach, udowadniając, że do wykrystalizowania skrajnych emocji na dużym ekranie nie potrzeba wielkiego budżetu. Produkcja filmu pochłonęła jedynie 100 tysięcy dolarów. 

Wożąc panią Daisy (1989) / reż. Bruce Beresford 

Dziewięć nominacji do Oscarów, niezwykła ścieżka dźwiękowa Hansa Zimmera, w której wykorzystał jedynie elektroniczne instrumenty oraz niezapomniane kreacje aktorskie Morgana Freemana i Jessiki Tandy – Wożąc panią Daisy Bruce'a Beresforda dostarczyło wiele powodów do tego, żeby zapisać się złotymi zgłoskami w historii amerykańskiej kinematografii. Ustanowiony przez krytyków i dziennikarzy status nie powinien dziwić. Film broni się lekką, okołokomediową narracją, ale jednocześnie podejmuje ważne wątki dotyczące przełamywania stereotypów związanych z klasą, rasą i wiekiem. Tytułowa emerytowana nauczycielka żydowskiego pochodzenia, która po fali uprzedzeń przekonuje się do swojego nowego czarnoskórego kierowcy, uosabia zmianę społeczną pożądaną w spolaryzowanej Ameryce. Wożąc panią Daisy, blockbuster oparty na sztuce Alfreda Uhry'ego pierwotnie wystawianej na nowojorskim Off-Broadwayu, niedawno zniknęło z oferty Netfliksa, ale bywa często pokazywane w telewizji.  

Wątpliwość (2008) / reż. John Patrick Shanley 

Meryl Streep już drugi raz pojawia się w naszym zestawieniu za sprawą Wątpliwości, w której wcieliła się w brawurową rolę dyrektorki katolickiej szkoły St. Nicholas, siostry Beauvier. Bohaterka jest synonimem konserwatyzmu i wszechobecnego konwenansu – panicznie boi się zmian, a do tego ceni rygor i dyscyplinę. Jej niczym niezmącony spokój burzy pojawienie się ojca Brendana Flynna. Mężczyzna otwarcie walczy z anachronicznymi zasadami i piętnuje rasizm, nawiązując bliską więź z pierwszym czarnoskórym uczniem. Liberalizm duchownego nie podoba się protagonistce, która szybko ucieka się do niekoniecznie czystych zagrań i oskarżeń. John Patrick Shanley, korzystając z nagrodzonej Pulitzerem sztuki własnego autorstwa, opowiedział na nowo prowokującą do myślenia historię o uprzedzeniach, granicach moralności i niejednoznacznej istocie wiary. Wątpliwość oferuje serwis Player.pl. 

Bliżej (2004) / reż. Mike Nichols 

Mike Nichols, twórca Pocztówek znad krawędzi i Absolwenta, w 2004 roku zaprezentował swój przedostatni pełnometrażowy film. Bliżej to niejednoznaczna historia ekscentrycznego czworokąta miłosnego, na który składa się autor nekrologów, bogaty dermatolog, uznana fotografka oraz była striptizerka. Losy nieznajomych splatają się ze sobą w nieoczekiwanym zbiegu okoliczności. Ich relacje stają się coraz bardziej zawiłe, formując się w sieć wzajemnych oczekiwań, rozczarowań, wzruszeń i odrzuceń. Amerykanin, który na przestrzeni lat wielokrotnie udowadniał, że znakomicie wychodzi mu portretowanie ludzi i emocji im towarzyszących, oparł produkcję na sztuce Patricka Marbera. Historia nabiera dzięki temu udramatyzowanych rumieńców, które wielu odbiorcom nasunęły skojarzenia z operą Cosi fan tutte Wolfganga Amadeusza Mozarta. Seans Bliżej mogą zorganizować subskrybenci platformy streamingowej HBO GO.