Tego nie było w scenariuszu. 10 nieplanowanych momentów, które i tak zostały wykorzystane w filmach01.06.2022

Tworzenie filmów kojarzy się często z perfekcyjnym planowaniem, aby każdy aktor w każdej scenie każdej sekwencji realizował reżyserską wizję. Zdarzają się jednak sytuacje, w których sceny nie idą zgodnie z planem – choćby dlatego, że aktorzy zawodzą – ale mimo to wychodzą tak spontanicznie, oryginalnie i ciekawie, że twórcy decydują się je wykorzystać w takiej „nieudanej” formie.

Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia (2001), reż. Peter Jackson

Zaczynamy zestawienie od Władcy Pierścieni, a dokładniej rzecz ujmując, od perypetii Viggo Mortensena, który doznał na planie licznych kontuzji. Aktor stracił między innymi kawałek zęba, a w jednej ze scen Dwóch wież złamał dwa palce stopy (i nie przerwał ujęcia: ból, który widać na jego twarzy, jest prawdziwy). Wybraliśmy nieco bardziej heroiczne dokonanie Mortensena, który udowodnił spontanicznie na planie, że doskonale włada mieczem. W scenie potyczki z Lurtzem, najsilniejszym Uruk-haiem, stwór rzuca zakrzywionym nożem w leżącego na ziemi Aragorna, a ten odbija go mieczem. Jak się okazało, grający Lurtza aktor miał rzucić blisko Mortensena, ale chybić – pomylił się jednak za sprawą mocnej charakteryzacji na twarzy i rzucił prosto w głowę aktora. Było blisko tragedii, ale takiego ujęcia nie można było nie umieścić w gotowym filmie!

Iluzja (2013), reż. Louis Leterrier

Jak wiadomo, na planach filmowych nie zawsze jest zabawnie, czasem ledwo udaje się uniknąć tragedii. W Iluzji Isla Fisher wcieliła się w Henley Reeves, która specjalizuje się w nawiązującej do dokonania Houdiniego sztuczce. Zostaje zakuta w łańcuchy i wrzucona do zbiornika z wodą, z którego następnie wydostaje się przy burzy braw. Choć Fisher ćwiczyła pod okiem zawodowego iluzjonisty, gdy przyszło do kręcenia ujęcia, łańcuch się zaplątał i nie mogła się oswobodzić. Nikt jej nie pomagał, bo wszyscy myśleli, że podobnie jak jej postać, Fisher po prostu gra przerażenie. Obok był nurek, który czekał, czy aktorka wciśnie ukryty przycisk sugerujący sytuację alarmową, ale łańcuch jej to uniemożliwił. To, co widać na kilku ujęciach, to prawdziwe przerażenie tonącej kobiety, natomiast Fisher jakimś cudem sama uwolniła się i w ostatniej chwili wypłynęła.

Django (2012), reż. Quentin Tarantino

Bodaj najsłynniejszy w ostatnich latach przykład „sceny, która nie poszła zgodnie z planem, ale i tak została w filmie”. Zanim Leonardo DiCaprio zaszył się w mroźnej leśnej głuszy, by nakręcić Zjawę, pokazał na planie Django, że ból mu niestraszny. Chodzi o chwilę, w której grany przez aktora sadystyczny plantator Calvin Candie zastawia perfidną pułapkę na głównych bohaterów i uderza wściekle dłonią w stół. Tak się nieszczęśliwie złożyło, że w trakcie jednego z dubli aktor uderzył w szkło i rozciął dłoń. Nie dał jednak nic po sobie poznać i mimo obfitego krwawienia kontynuował ujęcie. Widząc to, zawsze skory do eksperymentów Tarantino nie zakończył ujęcia. Gdy obejrzał nagrany fragment, tak mu się pomysł spodobał, że kazał DiCaprio grać z bandażem. Tak oto możemy oglądać prawdziwą krew aktora i prawdziwe reakcje jego kolegów i koleżanek.

Nienawistna ósemka (2015), reż. Quentin Tarantino

A skoro zatrzymaliśmy się na chwilę przy filmach Tarantino, warto wspomnieć nietypowy casus Nienawistnej ósemki, na planie której zniszczeniu uległa zabytkowa stupięćdziesięcioletnia gitara wypożyczona na potrzeby filmu z muzeum. Dewastacji dokonał dosyć nieświadomie aktor Kurt Russell, któremu nikt po prostu nie powiedział, że w tym konkretnym ujęciu będzie pracował z autentycznym zabytkiem, a nie z repliką. Roztrzaskał więc zgodnie z założeniami gitarę o słup, a dopiero potem uświadomiono mu, co zrobił. Tarantino oraz producenci mieli spore problemy, ale nie mogli nie wykorzystać ujęcia w filmie. Także za sprawą autentycznej reakcji Jennifer Jason Leigh, która ewidentnie wiedziała o tym, że w ujęciu „zagra” prawdziwa gitara, więc krzyczy po fakcie „whoa whoa” w kierunku Russella i patrzy poza kadr, prawdopodobnie na Tarantino.

Mission: Impossible – Fallout (2018), reż. Christopher McQuarrie

Tom Cruise króluje znów na ekranach światowych kin za sprawą Top Gun: Maverick, a wszyscy wspominają z tej okazji jego najsłynniejsze sceny kaskaderskie, zwłaszcza te związane z cyklem Mission: Impossible. My przypominamy tę, która nie była do końca udana, lecz pokazała po raz kolejny hart ducha i wytrzymałość aktora. Oto w scenie pościgu po dachach budynków w Fallout Ethan Hunt miał skoczyć, złapać się gzymsu, podciągnąć i biec dalej, jednak Cruise skoczył tak niefortunnie, że złamał kostkę. W filmie widać, jak stopa aktora wygina się pod nienaturalnym kątem. Reżyser zostawił ujęcie, bo było brawurowe, ale także dlatego, że Cruise podciągnął się i kuśtykając, kontynuował pościg. Ze złamaną kostką. Podobno lekarze powiedzieli mu, że wróci za sześć miesięcy, a on po sześciu tygodniach brał udział w kolejnych scenach kaskaderskich.

Pretty Woman (1990), reż. Garry Marshall

Cofnijmy się teraz 30 lat wstecz, gdy pewna młoda dziewczyna stała się ikoną za sprawą… spontanicznego śmiechu. Każdy, kto choć raz widział Pretty Woman, doskonale pamięta tę scenę. Vivian (Julia Roberts) pojawia się przed kamerą w oszałamiającej czerwonej sukni. Edward (Richard Gere) patrzy zachwycony, po czym stwierdza, że czegoś mu brakuje i otwiera pudełko z diamentowym naszyjnikiem. Zgodnie ze scenariuszem Vivian sięga nieśmiało, by dotknąć biżuterii, a tu nagle Edward zamyka pudełko jak jakiś chochlik. Julia Roberts odruchowo cofa rękę i wpada w śmiech, który uwiódł od tego czasu miliony widzów. Tego oczywiście w scenariuszu nie było, Gere improwizował. Być może z nudy, być może z aktorskiej ciekawości – liczy się jednak finałowy efekt.

Mroczny Rycerz (2008), reż. Christopher Nolan

Trylogia Nolana szczyci się paroma „przypadkowo fantastycznymi scenami”. Przodował w nich nieodżałowany Heath Legder, który stał się Jokerem tak bardzo, że idealnie improwizował na planie. Do zestawienia wybraliśmy scenę wysadzanie szpitala. Joker wychodzi z budynku, zaś za jego plecami dokonuje się dzieło zniszczenia. Przechodzi kilkanaście metrów, jednak nie było wielkiego BUM, którego najwyraźniej oczekiwał. Zawiedziony, wciska kilka razy detonator, ale nic – i nagle zaskakuje go eksplozja. Ucieka do autobusu, a kamera odlatuje, by w pełni ukazać walący się szpital. Dość nadmienić, że filmowcy mieli na planie jakiś problem z detonacjami, więc nie wyglądało to tak, jak miało wyglądać. Stąd konsternacja Ledgera. Sceny z oczywistych względów nie dało się powtórzyć, więc aktor ją w zasadzie swoją improwizacją uratował.

Gwiezdne wojny: Część IV – Nowa nadzieja (1977), reż. George Lucas

W naszym zestawieniu nie mogło zabraknąć być może najbardziej znanej wpadki w historii kina głównego nurtu. Reagujący na pewną sytuację alarmową na Gwieździe Śmierci szturmowcy idą korytarzem, by unicestwić każde źródło zagrożenia i… jeden z nich, wyjątkowo wysoki, uderza głową w górną część futryny. Idzie obolały dalej, jednak ułamek sekundy później kamera traci go z kadru. Nie wiemy, co się z nim stało. Nie wiemy, czemu Lucas zatrzymał to ujęcie. Ale wiemy, że „wpadka szturmowca” stała się jednym z hitów YouTube’a. Wiemy też, że Lucas zwęszył po latach okazję do autoironii i nie tylko dodał w późniejszych edycjach filmu dźwięk uderzania w futrynę, ale nawiązał także do pechowego szturmowca w swoim Ataku klonów. Ba, powstały dziesiątki pastiszów i parodii tej sceny, nie tylko filmowych, ale także w świecie gier wideo.

Foxcatcher (2014), reż. Bennett Miller

Każda okazja, by przypomnieć ten znakomity, aczkolwiek nieco już zapomniany film jest dobra. Przywołujemy zatem Foxcatchera w kontekście sceny, w której na skutek przegranej walki grany przez Channinga Tatuma zapaśnik Mark Schultz zaczyna okładać się pięściami po twarzy. Ale to mu nie wystarcza, więc podchodzi do lustra i uderza w nie trzy razy głową. Tatum to aktor nad wyraz fizyczny, zaś ta intensywna emocjonalnie chwila bezsilnej wściekłości świetnie pasuje do granej przez niego postaci, lecz scena nie miała tak wyglądać. Uderzanie głową w lustro zostało zaimprowizowane. Tatum tak się zapamiętał w roli, że faktycznie zniszczył lustro i wybił małą dziurę w ścianie, zaś widoczna na jego czole krew jest jak najbardziej prawdziwa. Tak jak szok rysujący się na twarzy aktora, który sam siebie chyba nie podejrzewał o taką agresję.

Podejrzani (1995), reż. Bryan Singer

Pamiętacie trzymający w napięciu czarny kryminał Podejrzani? Wybitny film Bryana Singera, w którym szatański Keyser Söze wodzi nas za nos aż do wielkiego finału, do dziś uznawanego za jeden z najlepszych zwrotów akcji w historii kina? W tym na wskroś poważnym filmie jest jedna scena rodem z młodzieżowej komedii. Chodzi o fragment, w którym ściągnięci na posterunek kryminaliści zaczynają chichotać. W filmie ma się wrażenie, że to przejaw bezczelności: że mają policję w głębokim poważaniu i chętnie to okazują. Prawda jest nieco bardziej bezczelna: otóż Benicio del Toro najnormalniej w świecie puszczał bąki, co sprawiało, że jego koledzy, chociaż próbowali zachować powagę, nie potrafili przestać się śmiać. Singer był wściekły, gdy jednak obejrzał nagrany materiał, stwierdził, że idealnie pasuje do osobowości ekranowych przestępców.

Atak pomidorów zabójców (1978), reż. John De Bello

Na koniec zostawiliśmy perełkę światowego kina, czyli nakręconą za grosze amatorską parodię filmów s-f z lat 50., która już w chwili premiery była skazana na miano filmu kultowego. Co zrealizowana dla zgrywy i bez żadnych pozwoleń historia wściekłych morderczych pomidorów ma wspólnego z naszym zestawieniem, skoro w gruncie rzeczy cała jest złożona ze scen, których miało nie być? Odpowiedź: scenę kraksy helikoptera. Jakim cudem tak niskobudżetowy projekt stać było na zainscenizowanie kraksy helikoptera przed kamerami? Odpowiedź: filmowców nie było stać, wynajęty helikopter miał wylądować na polu, ale pilot stracił kontrolę nad maszyną, która spadła wtedy, gdy kręcili scenę. Nikomu na szczęście nic się nie stało, a ubezpieczenie uratowało naszych filmowców od ogromnego odszkodowania.