Diao Yinan: Sen Państwa Środka01.08.2020

Skoro punkt wyjścia za każdym razem jest ten sam, to znaczy, że Jezioro dzikich gęsi musi mieć swoje źródło w prawdziwej historii.

Oczywiście, ale tylko częściowo. Na początku filmu jest scena będąca wariacją na temat tak zwanego „Kongresu Złodziei”, czyli wydarzenia, które faktycznie miało miejsce w mieście Wuhan, gdzie toczy się akcja filmu. Tego dnia spotkali się przedstawiciele świadka przestępczego z najważniejszych prowincji kraju, aby wymienić się doświadczeniami, podzielić między siebie strefy wpływów i zorganizować zawody w kradzieży motocykli. Był to więc taki krajowy zlot złodziei, który w rzeczywistości został przerwany przez policję. Wiem, że brzmi to nieprawdopodobnie i abstrakcyjnie, ale tak to podobno wyglądało.

Rzeczywiste jest również miejsce akcji, które po raz kolejny możemy kojarzyć z prowincjonalnymi, zmarginalizowanymi obszarami Chin. Wyraźnie omijasz rodzime metropolie, nad którymi wznoszą się drapacze chmur.

To oczywiście efekt tego, że sam urodziłem się i wychowałem na przedmieściach. A dokładnie w Xi'an, stolicy prowincji Shaanxi. To miasto drugiej, nawet trzeciej kategorii z rozbudowaną strefą ekonomiczną. Na obrzeżach powstają wielkie fabryki, zakłady ciężkiego przemysłu i dzielnice robotnicze. Ta przestrzeń ma w sobie coś tajemniczego, mrocznego, jest pociągająca sama w sobie. Ilekroć zaczynam pracę nad nowym filmem, szukam podobnych miejsc – jadę tam osobiście, daję się pochłonąć tej atmosferze, zatapiam się w niej. Instynktownie piszę sceny, a nawet całe historie, które są podporządkowane tylko i wyłącznie lokacjom. Mam prawdziwą obsesję na punkcie tego, żeby opowiadać historie poprzez estetykę danego miejsca, a niekoniecznie zamykać się w słowach.

Zgaduję, że przypadku twojego ostatniego filmu chodziło przede wszystkim o tytułowe jezioro.

Tak naprawdę pierwszym obrazem, który pojawił się w mojej głowie, był mały podmiejski dworzec kolejowy. Wyobrażałem go sobie w środku nocy, w strugach deszczu. Uznałem, że bez względu na dalszy rozwój historii, ten obraz będzie musiał pojawić się na początku filmu. Ale masz rację, że kluczowym punktem było znalezienie miasta z tytułowym jeziorem. Początkowo szukaliśmy w prowincji Guangdong, potem ruszyliśmy na północ do Yinchuan w regionie Ningxia. Tyle że żadne z tych miejsc nie było na miarę moich wizji. Ostatecznie trafiliśmy do Wuhan – regionu, który jest dosłownie usłany jeziorami, a jednocześnie znany z ciężkiego przemysłu. Wybór tego miejsca dawał imponującą różnorodność stylistyczną mojemu operatorowi, ale wymagał też pewnych poświęceń i dodatkowych przygotowań. Aktorzy, którzy nigdy nie mieli styczności z tą częścią kraju, musieli nauczyć się lokalnych dialektów. Te przygotowania trwały kilka miesięcy. Wszystko po to, by wejść w swoistą interakcję z samym miejscem.

Czyli miastem, które ginie w ciemnościach i półmroku – oświetlonym jedynie słabym światłem latarni i neonów. Odnoszę wrażenie, że po raz kolejny oddzielnym bohaterem swojego filmu stwarzasz właśnie miejsce akcji. Że wybór lokacji jest dodatkową formą wypowiedzi.

Tak. Temat ucieczki najlepiej współgra ze światem pogrążonym w ciemnościach. Na podstawowym poziomie noc jest oczywiście rodzajem kamuflażu, ukrycia i azylu dla głównego bohatera, ale dla mnie stanowi ona przede wszystkim dodatkowy filtr nałożony na kamerę – który dodaje wizualnego szyku, a przy tym buduje aurę tajemnicy oraz atmosferę z pogranicza jawy i snu. Ludzie, zwierzęta, miejsca, a nawet przedmioty pojawiające się w ciemnościach mają w sobie coś przedziwnego, surrealistycznego. Tym bardziej, jeśli przez ten mrok przebijają się fragmenty miasta pokolorowanego przez neony czy światła latarni.

Diao Yinan – chiński reżyser, scenarzysta i aktor urodzony w 1969 r. w prowincji Shaanxi. W 1992 r. ukończył pekiński Centralny Instytut Dramatyczny. W latach 90. pracował głównie jako scenarzysta. Oprócz Munduru (debiutu z 2003 r.), wyreżyserował trzy filmy. Nocny pociąg (2007) zdobył Grand Prix na Warszawskim Festiwalu Filmowym, a Czarny węgiel, kruchy lód (2014) – Złotego Niedźwiedzia w Berlinie. Jezioro dzikich gęsi to pierwszy film Diao, który startował w konkursie głównym festiwalu w Cannes.