Ogłoszono „naukowe Oscary”. Po 3 miliony dolarów dla przełomowych projektów 09.09.2019

Tegoroczni laureaci Breakthrough Prize pokazali m.in. jak wygląda jedno z najbardziej tajemniczych zjawisk w Kosmosie, wyjaśnili, dlaczego mózg odbiera ostry smak jako ból, a także ujawnili powody chorób uszkadzających neurony w ludzkim mózgu.

Breakthrough Prize wyłania wybitne osiągnięcia, które formułują najważniejsze naukowe pytania i odpowiedzi. Wynoszące po 3 miliony dolarów nagrody przyznaje się projektom z dziedziny matematyki, nauk przyrodniczych, nauk biologicznych oraz fizyki. Dodatkowo, przy okazji Breakthrough Prize wręczane są także nagrody New Horizon (po 100 tys. dolarów każda), honorujące wczesne osiągnięcia w karierze naukowej. 

Wyróżnienia są przyznawane od 2012 r. Łączna pula nagród wynosi 21,6 mln dolarów, a do ich fundatorów należą m.in. współtwórca Google Sergey Brin, założyciel Facebooka Mark Zuckerberg oraz chińscy inwestorzy, tacy jak Jack Ma (prezes Alibaba Group) i Pony Ma (twórca technologicznej firmy Tencent).

Jedna z nagród w dziedzinie fizyki powędruje do 347 naukowców wchodzących w skład projektu Teleskop Horyzontu Zdarzeń (ang. Event Horizon Telescope – EHT). Z pomocą ośmiu rozsianych po świecie teleskopów wykonali oni pierwsze w historii zdjęcie czarnej dziury. Fotografię opublikowano w kwietniu tego roku. To pierwszy raz, kiedy ludzkość mogła zobaczyć zagadkowy obszar czasoprzestrzeni, a w zasadzie jego cień. Wykonanie zdjęcia zajęło naukowcom aż dwa lata.

Jeden z czterech zwycięzców w dziedzinie nauk przyrodniczych, Jeremy Friedman z Uniwersytetu Rockefellera w Nowym Jorku, został doceniony za zbadanie wpływu genów i hormonów na odkładanie się tłuszczu w organizmie. Friedman odkrył system hormonalny, za pośrednictwem którego tkanka tłuszczowa wysyła do mózgu informacje i kształtuje ludzki apetyt.

Blisko tematu konsumpcji znalazło się też odkrycie Davida Juliusa z Uniwersytetu Kalifornijskiego. Naukowiec został wyróżniony za zbadanie mechanizmów doświadczania bólu. Jego badania wskazują m.in., że papryczka chilli i mentol, czyli składnik olejku pozyskiwanego z mięty, działają na te same receptory czuciowe w układzie nerwowym co ciepło i zimno. Jego odkrycie może przyczynić się do stworzenia nowej generacji nieopioidowych leków przeciwbólowych.

Breakthrough Prize wyróżniono także Virginię Man-Yee Lee z Uniwersytetu Pennsylwanii za odkrycie działania tzw. białek tau, które przejawiają potencjał neurodegeneracyjny. Niszczą one mózg człowieka, powodując demencję i Alzheimera. Badania Man-Yee Lee pozwolą na stworzenie leków zatrzymujących zwyrodnienia w mózgu.

W tej samej dziedzinie uhonorowani zostali naukowcy Franz-Ulrich Hartl z Instytutu Maxa Plancka w Niemczech i Arthur Horwich z Uniwersytetu Yale. Nagroda została przyznana za ich odkrycie związane z maszynerią składowania białek w organizmie, które przyczyniają się do nowotworów, a także chorób Parkinsona i Alzheimera.

Pełna lista nagrodzonych dostępna jest TU. Ceremonia wręczenia „naukowych Oscarów” odbędzie się 3 listopada 2019 r. i będzie transmitowana na żywo przez National Geographic.