Głośne seriale kultowych reżyserów i reżyserek filmowych09.06.2022

Po tym, jak David Lynch przetarł telewizyjne szlaki swoim kultowym Twin Peaks, Krzysztof Kieślowski Dekalogiem, a Rainer Werner Fassbinder miniserialem Berlin Alexanderplatz, kolejni wielcy reżyserzy zaczęli dopatrywać się w odcinkowym formacie nowego sposobu opowiadania historii. Po raz pierwszy to filmowi twórcy podporządkowywali telewizję pod siebie, a nie odwrotnie, a tym samym serial z brzydszej siostry kinowej fabuły stopniowo przemieniał się w krainę coraz większych możliwości. Dziś, w epoce wojny streamingowej, najsłynniejsze filmowe nazwiska wabią z każdej strony, a ich serialowe blockbustery nie ustępują tym kinowym.

Wielkie nazwiska nie gwarantują co prawda sukcesu telewizyjnych produkcji (jak było to chociażby w przypadku serialu Vinyl współtworzonego przez Scorsese czy Crisis in Six Scenes Woody'ego Allena) – jednak zwykle owocem romansu wybitnych reżyserów z odcinkowym formatem są niezłe, a czasem nawet wybitne, dzieła. Przed wami kilka najciekawszych serialowych produkcji znanych i lubianych twórców filmowych, które obejrzycie w streamingu.

Steven Soderbergh – The Knick (2014-2015)

Kiedy Steven Soderbergh (Traffic, Erin Brockovich, Ocean's Eleven: Ryzykowna gra) zapowiedział przejście na filmową emeryturę po filmie Panaceum (2013), trudno było brać jego słowa na serio. I faktycznie, zaledwie cztery lata później reżyser powrócił na wielki ekran komedią kryminalną Logan Lucky i do dziś nie zrezygnował z filmów fabularnych. Równolegle skupił się jednak na poszukiwaniu nowatorskich sposobów na opowiadanie historii i coraz bardziej fascynował go format odcinkowy. Nie tylko wyprodukował seriale takie jak Dziewczyna z doświadczeniem i Godless, ale ma za sobą również dość unikalne doświadczenie w postaci Mozaiki – miniserialu, który swoją premierę miał na aplikacji mobilnej, poprzez którą widzowie mogli poznać historię z różnych perspektyw. Z kolei swój najsłynniejszy serial, The Knick, Soderbergh miał okazję nie tylko w całości wyreżyserować, ale także montować i wcielać się w operatora. Medyczny dramat stworzony przez Jack Amiela i Michaela Beglera opowiada o zespole młodych lekarzy z nowojorskiego szpitala, którzy na początku XX wieku – gdy nie istnieją antybiotyki, a umieralność wśród pacjentów jest zatrważająco wysoka – wprowadzają pionierskie, a czasem wątpliwe moralnie rozwiązania chirurgiczne. Przewodzi im dr John Thackery (genialny Clive Owen) – który toczy walkę o utrzymanie szpitala, borykając się jednocześnie z uzależnieniem od kokainy. Postać głównego bohatera została oparta na losach żyjącego w latach 1852-1922 dr Williama Stewarta Halsteda.

Luca Guadagnino – Tacy właśnie jesteśmy (2020)

Przyjaźń, pierwsza miłość, trudne relacje z rodzicami i próba odnalezienia własnego miejsca w skomplikowanej rzeczywistości – opowieść o wszystkich smakach dorastania mogłaby się wydawać całkiem banalna, gdyby nie przydarzyła się w wyjątkowym miejscu i okolicznościach – akcja rozgrywa się w amerykańskiej bazie wojskowej w małym włoskim miasteczku. Twórca Tamtych dni, tamtych nocy po raz kolejny rozwija swoją fascynację młodością, życiem chwilą i cielesnością u progu dorosłości – która w tym przypadku kojarzona jest głównie z brutalnością. W rolach głównych obiecujące młode nazwiska amerykańskiego kina, Jordan Kristine Seamon i Jack Dylan Grazer, u boku takich gwiazd jak Chloë Sevigny czy Kid Cudi. Fani specyficznego, niespiesznego klimatu tworzonego przez Lukę Guadagnino z pewnością nie będą wyreżyserowanym przez niego serialem rozczarowani. 

Agnieszka Holland – Gorejący krzew (2013)

Nominowana do Oscara polska reżyserka i scenarzystka z telewizją zaczęła flirtować stosunkowo wcześnie. Holland załapała się na pierwszą falę wielkich produkcji HBO przełomu XX i XXI w., które swoim rozmachem nie ustępowały filmom. Wyreżyserowała kilka odcinków słynnego Prawa ulicy, stawała za kamerą kryminalnych Dowodów zbrodni, które dla CBS produkował Jerry Bruckheimer, a potem maczała palce w równie kultowych i popularnych Treme, Dochodzeniu oraz Dziecku Rosemary. W pewnym momencie stała się za Oceanem prawdziwą specjalistką od odcinkowych thrillerów i kryminałów. Ale nie zapominajmy, że była też reżyserką kilku odcinków House of Cards, a potem realizowała The First. Misję na Marsa z Seanem Pennem. Seriale kręciła też w Polsce – warto wspomnieć głośne political fiction, czyli Ekipę, czy dziejący się w alternatywnej rzeczywistości historycznej netfliksowy 1983. My jednak do naszego zestawienia wybieramy Gorejący krzew – czeski miniserial telewizyjny, który Holland tworzyła od poczatku do końca. Bohaterem opartej na faktach produkcji, którą obejrzeć można (i warto) na platformie HBO Max, jest praski student Jan Palach, który 16 stycznia 1969 w proteście przeciwko bierności społeczeństwa po inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację dokonał aktu samospalenia i trzy dni później zmarł. To historia tragiczna, wstrząsająca i zarazem bardzo aktualna, która przy okazji pokazuje miłość Agnieszki Holland do jej drugiej ojczyzny, w której studiowała zdobywała szlify reżyserki filmowej. 

Damien Chazelle – The Eddy (2020)

Jazz, czarno-biały Paryż i burzliwe międzyludzkie relacje. Damien Chazelle (Whiplash, La La Land), postanowił tym razem przenieść swoje muzyczne obsesje na mały ekran. Porównał on intymne doświadczenie przyglądania się losom bohaterów w zaciszu własnego domu do kameralnych koncertów jazzowych w małych zadymionych knajpach, w których chętnie bywał w młodości. Wprawdzie wyreżyserował jedynie dwa pierwsze odcinki serialu The Eddy, jednak to on oficjalnie sprawuje nad nim pieczę. Historii daleko do barwnej fantazji znanej z La La Land, a nieco bliżej do filmowego debiutu reżysera, Guy and Madeline on a Park Bench – serial Netfliksa z Joanną Kulig w jednej z głównych ról to dzieło szorstkie, nakręcone na taśmie 16 mm, często filmowane z ręki, miejscami w sposób niemalże dokumentalny. Śledzimy w nim losy Elliota Udo (André Holland), niegdyś cenionego nowojorskiego pianisty jazzowego, który jest współwłaścicielem podupadającego klubu The Eddy i managerem kapeli prowadzonej przez piosenkarkę Maję, z którą wiąże go trudna relacja. W tle pojawiają się szemrane interesy, mroczne zaułki Paryża, które Chazelle pamięta z dzieciństwa i których nie znajdziemy na romantycznych pocztówkach, no i przede wszystkim dużo, dużo muzyki. Czy jest to udany eksperyment – sprawa dyskusyjna, jednak fani jazzu na pewno docenią unikalne doświadczenie serwowane nam przez laureata Oscara.

Ridley Scott – Wychowane przez wilki (2020-2022)

Twórca Obcego, Łowcy androidów czy Marsjanina jest od lat związany z telewizją jako producent – ze swoim nieżyjącym od dekady bratem Tonym, również legendarym filmowcem, pracowali przy m.in. Wzorze i Żonie idelnej. Później, już solowo, Ridley Scott produkował Człowieka z Wysokiego Zamku i serial science-fiction BrainDead. Jako reżyser do świata małego ekranu wrócił po 50 latach (w latach 60. kręcił dla telewizji seriale i reklamy). Wychowane przez wilki z 2020 r. to rozbuchane odcinkowe science-fiction stworzone dla HBO Max. – Produkcja ma wielowarstwową, intrygującą fabułę, a do tego stylową i efektowną oprawę wizualną. Łączy cechy dystopii, dramatu rodzinnego, thrillera i metafizycznej przypowieści, a przy tym daje widzowi oddech humorystycznymi wstawkami – pisał niegdyś o Wychowanych... na Papaya.Rocks Karol Owczarek. Serial doczekał się dwóch sezonów. Potem HBO oficjalnie zakończyło jego żywot.

Lana i Lilly Wachowski – Sense8 (2015-2018)

Od swoich najwcześniejszych filmów, takich jak Brudne pieniądze, przez Matriksa, po adaptację powieści Davida Mitchella Atlas chmur, Lana i Lilly Wachowskie zafascynowane były światem, w którym zacierają się wszelkie granice realizmu i tożsamości. Koncept rozwinęły jednak najmocniej w swoim serialu Sense8, stworzonym wspólnie z J. Michaelem Straczynskim – opowieści o ósemce rówieśników obdarzonych nadprzyrodzonymi zdolnościami, którzy mimo tego, że żyją w różnych zakątkach świata, są telepatycznie ze sobą połączeni i za wszelką cenę próbują ustrzec się przed tymi, którzy traktują ich jak zagrożenie dla cywilizacji.

Serial zebrał skrajnie opinie – jednych zachwycił jego urzekający surrealizm, podczas gdy inni dopatrywali się tu przerostu formy i niewykorzystanego potencjału. Mimo, że Netflix oficjalnie poinformował o zakończeniu produkcji serialu po dwóch sezonach, pod naciskiem fanów wyemitowano jeszcze jeden dodatkowy odcinek wiążący jego fabułę. 

Jane Campion – Tajemnice Laketop (2013-2017)

Mimo, że pierwszą przygodę z telewizją Jane Campion zaliczyła już w 1990 r., reżyserując film Anioł przy moim stole – głośną biografię poetki Janet Frame – jej pierwszym podejściem do odcinkowego formatu był serial Tajemnice Laketop, którzy stworzyła razem z Gerardem Lee. Jest to również jej kolejna, po legendarnym Fortepianie, współpraca z aktorką Holly Hunter, która w serialu wciela się w rolę androgynicznej przewodniczki duchowej, GJ. Reżyserka w przejmujący sposób opowiada historię zbrodni znad nowozelandzkiego jeziora, okraszając ją klimatycznymi zdjęciami surowych krajobrazów, które stanowią idealne dopełnienie niepokojącej atmosfery serialu. W pierwszym sezonie obserwujemy śledztwo prowadzone przez policjantkę Robin Griffin (Elisabeth Moss) w sprawie zaginięcia ciężarnej 12-letniej dziewczynki. W kolejnym, główna bohaterka bada sprawę tajemniczej śmierci młodej prostytutki w Sydney. Za swoją rolę Elisabeth Moss została uhonorowana Złotym Globem.

Spike Lee – Ona się doigra (2017-2019)

Spike Lee, tworzący bezkompromisowe, śmiałe obrazy opowiadające o życiu i rozterkach kolorowej społeczności w USA (Rób, co należy, Malaria, Plan doskonały), w serialu Ona się doigra dostrzegł szansę na odkurzenie i opowiedzenie w nowy sposób historii, którą zawarł w swoim debiutanckim filmie fabularnym z 1986 r. (za który otrzymał prestiżową nagrodę krytyków filmowych w Cannes). Fundamenty Netfliksowej opowieści pozostają takie same, jak w oryginale – śledzimy losy dwudziestoparoletniej artystki z Brooklynu, która poszukuje swojej drogi i tożsamości, czerpiąc przy tym z życia pełnymi garściami i beztrosko romansując z trzema odmiennymi typami mężczyzn: kulturalnym przystojniakiem Greerem Childsem (Cleo Anthony), nadopiekuńczym finansistą Jamiem Overstreetem (Lyriq Bent) i hiphopowcem Marsem Blackmonem (Anthony Ramos). Reżyser dzięki nowej, odcinkowej formie mógł nie tylko rozwinąć i zgłębić każdy interesujący wątek, ale także dostosować historię do współczesnych czasów – jedną z najważniejszych zmian było jego podejście do tematu wykorzystywania seksualnego i jego następstw, które jak sam przyznał, w filmowej wersji zostały niewłaściwie sportretowane. 

David Fincher – House of Cards (2013-2018)

Trudno mówić o współczesnej wysokobudżetowej telewizji i rozwoju jakościowego streamingu bez wspomnienia o Fincherze. Dla reżysera mały ekran był kolejnym logicznym krokiem, po zrealizowaniu kilku kultowych teledysków, a później zapadających w pamięć thrillerów. Amerykański filmowiec nigdy nie zerwał z długim metrażem – w ostatnich latach nakręcił przecież m.in. Zaginioną dziewczynę i Manka, ale po sukcesie Social Network związał się z Netfliksem. Początkiem współpracy giganta streamingowego i reżysera Siedem oraz Podziemnego kręgu było właśnie House of Cards, którego Fincher był producentem wykonawczym i reżyserem pierwszych odcinków. Nie można mu co prawda przypisać roli pomysłodawcy, bo House of Cards to adaptacja brytyjskiego thrillera politycznego, ale na pewno miał on ogromny wpływ na to, jak produkcja została poprowadzona później, już po jego otwierających serial dwóch odcinkach. Nie można zapomnieć też o innych serialach, za którymi stał Fincher – Mindhunterze, którego również produkował i wyreżyserował aż 7 epizodów oraz antalogii Miłość, śmierć i roboty, w której powstaniu miał spory udział i również stawał tam za kamerą.