Przez śmiech do łez. 9 aktorek i aktorów komediowych z dramatycznym zacięciem 02.04.2021

Wróżono im karierę dożywotnich komików, ale oni pokazali, że można traktować ich również na poważnie. Którzy komediowi klasycy zerwali z regułą, rutyną, schematyzmem i zaczęli szukać dla siebie miejsca w poważniejszym repertuarze? Jak wyglądała ich droga od stand-upu uprawianego w małych, piwnicznych klubach, przez satyryczne programy telewizyjne, aż po role w filmach chwytających za gardło i wcielanie się w tragiczne postaci? W naszym zestawieniu przyglądamy się tym, którzy mimo komediowego emploi mogą zagrać w zasadzie każdą rolę.

Adam Sandler 

W 2019 roku świat stanął na głowie. Adam Sandler, król amerykańskiej komedii spod znaku Super Taty czy Nie zadzieraj z fryzjerem, a przy tym weteran nominacji do Złotych Malin, odkupił swoje „winy”. Gdy wszyscy postawili na nim krzyżyk, on wywrócił swój wizerunek w Nieoszlifowanych diamentach braci Safdie, które stały się hitem sezonu. Sandler udowodnił, że jest aktorem zdolniejszym niż zwykło się sądzić, biorąc na klatę rolę Howarda Ratnera, właściciela sklepu jubilerskiego z duszą hazardzisty, który na czarno i za grosze sprowadza drogocenny opal z Etiopii. Ten kapitalny film dał wyobraźni Sandlera naprawdę duże pole do popisu – mógł w nim podjąć próbę własnej interpretacji historii o nieustannym życiu na krawędzi i uzależnienia od ryzyka. Zadłużony po uszy, zaćmiony chęcią zysku, nieustannie nachodzony przez oprychów Howie z miejsca podbił serca i umysły widzów. Nie zapominajmy jednak, że w swoim portfolio Sandler już wcześniej gromadził godne uznania role tego typu. W 2017 roku zaliczył świetny, szeroko komentowany występ w Opowieściach o rodzinie Meyrowitz (utwory wybrane) Noaha Baumbacha, zaś na początku nowego tysiąclecia wszedł w komitywę z Paulem Thomasem Andersonem przy okazji Lewego sercowego. Tam komediową smykałkę Sandlera wykorzystano w przewrotny i subtelniejszy niż dotąd sposób, a wszystko to podlane zostało historią o wielkim potencjale dramatycznym. Wniosek z tego taki – dajcie Amerykaninowi dobrze napisany tekst, a nie będzie czego zbierać.

Steve Carell 

Słyszysz „Steve Carell”, myślisz – „Michael Scott”. Każdy, kto widział choćby kilka odcinków The Office, wie, że ta rola to czyste złoto. Ale początki otoczonej kultem serii nie były wcale obiecujące. Na etapie pierwszego sezonu nazwisko Carell niewiele mówiło – aktor miał na koncie drugoplanowe role w Brucie Wszechmogącym i Legendzie telewizji i nie był żadnym wabikiem na widzów. Zwrot o sto osiemdziesiąt stopni nastąpił wraz z premierą 40-letniego prawiczka, gdzie Carell wcielił się w bohatera niepotrafiącego rozstać się ze swoim dziewictwem, a The Office nagle wysunęło się na czoło rankingu najczęściej oglądanych sitcomów. Kolejne lata to już historia wzlotów i upadków, a także biegunowych wariantów gatunkowych. Z jednej strony, kariera Carella obfitowała w produkcje pokroju Nocnej randki, Dorwać Smarta czy – o zgrozo! – Kolacji dla palantów.  Z drugiej – rozbił bank za sprawą Małej Miss czy Foxcatchera. Ten drugi ujawnił jego zupełnie inne oblicze. Carellowi przypadła w udziale główna rola inspirowana biografią Johna du Ponta: człowieka, którego życie trudno zamknąć w jednym zdaniu. To multimilioner i niespełniony sportowiec, który na terenie swojej gigantycznej, 800-akrowej farmy postawił ośrodek szkoleniowy dla zapaśników. Poza tym kojarzono go jako schizofrenika i mordercę Davida Schultza, jednego z najlepszych technicznych zapaśników w historii Stanów Zjednoczonych. Za tę brawurową rolę Carell został nominowany do Oscara i siłą rozpędu załapał się na kolejne ambitne projekty stojące w kontrze do komediowego emploi: Big Short i Vice Adama McKaya, Mój piękny syn oraz serial The Morning Show. To zdecydowanie czas Steve’a Carella.

Ben Stiller

Wystartował z wysokiego C – na dużym ekranie debiutował w małej, ale wyrazistej roli w Imperium słońca Stevena Spielberga, już jako jedenastolatek zdobył uznanie za sprawą telewizyjnej inscenizacji sztuki Johna Guare’a Dom niebieskich liści. W międzyczasie próbował sił jako scenarzysta (w tej roli zadebiutował parodią Koloru pieniędzy Martina Scorsese), ale prawdziwy zastrzyk popularności przyniósł mu udział w Saturday Night Live. Aktor błyskawicznie awansował w strukturach programu, ale równie szybko przeszedł na swoje i został gospodarzem autorskiego MTV Ben Stiller Show, za który otrzymał nagrodę Emmy. Na początku lat 90. parał się różnymi zajęciami – grywał w trashowych komediach pokroju Milionerów ze śmietnika, a równolegle nakręcił Orbitowanie bez cukru, które okrzyknięto filmem generacyjnym i portretem pokolenia najntisów. Im dalej w las, tym więcej było na jego koncie produkcji o humorystycznym zabarwieniu, które zaszufladkowały jego twórczość. Doskonałym przykładem był rok 2004, kiedy Stiller otrzymał nominację do Złotych Malin za łącznie pięć filmów: Legendę telewizji, Nadchodzi Polly, Zabawy z piłką, Starsky i Hutch oraz Zawiść. Na szczęście z tego komediowego impasu wyciągnął go – przynajmniej na chwilę – Noah Baumbach, dostrzegłszy w nim uśpiony potencjał. W Greenbergu wcielił się w postać neurotycznego nowojorczyka w średnim wieku, który znalazł się na życiowym zakręcie. Kilka lat później w Opowieściach o rodzinie Meyrowitz (utwory wybrane) w duecie z Adamem Sandlerem stworzył zaś niezwykle bogate i złożone studium zwaśnionej rodziny. Warto zwrócić też uwagę na Ucieczkę z Dannemory. To wyreżyserowany w całości przez Stillera serial o autentycznej ucieczce z jednego z najlepiej strzeżonych więzień w stanie Nowy Jork.

Kristen Wiig

W latach 2006-2012 była pełnoprawną członkinią obsady Saturday Night Live. Wraz z pierwszymi występami w programie zadebiutowała także w pełnometrażowym filmie. Kristen Wiig, bo to o niej mowa, od kilkunastu lat nie schodzi z dużego ekranu. Przemknęła we Wpadce u Apatowa, mniejsze role dostała w Ghost Town i Wszystko, co dobre, a większe występy zaliczyła m.in. w Nieprawdopodobnej dziewczynie. Wielki sukces przyniósł jej zaś rok 2011, kiedy otrzymała nominację do Złotego Globu za Druhny. Amerykanka poświęciła większość kariery występom w komediach różnej maści. Zagrała zarówno w Asach bez kasy, jak i w reboocie Pogromców duchów, ale zdarzały jej się również odstępstwa od komediowej rutyny. Jednym z takich skoków bok było pojawienie się w Między nami bliźniętami Craiga Johnsona. Wiig wraz z Billem Haderem – dawnym kolegą z obsady SNL – stworzyła ciepły, a jednocześnie poruszający portret rodzeństwa, które przez lata nie utrzymywało ze sobą kontaktu. Innym, być może nawet bardziej znamiennym i wyrazistym przykładem, zdaje się film Witajcie u mnie. Wiig z wielkim wyczuciem wcieliła się w postać cierpiącej na zaburzenia osobowości kobiety, która wygrywa 86 milionów dolarów na loterii i postanawia wyprodukować własne talk show, by szczerze opowiedzieć o swoim życiu. Oby więcej takich świeżych pomysłów na Amerykankę! 

Jim Carrey 

Miny stroił już jako dziecko, zabawiając najbliższych i doskonalając popisy komiczne przed lustrem. W wieku 15 lat pierwszy raz stanął na scenie klubu komediowego, ale widownia nie poznała się na jego talencie i pożegnała go gwizdami. Jakiś czas później wyjechał z rodzinnej Kanady, by podbić Los Angeles. Przełomowy okazał się dla niego rok 1994, kiedy na ekrany trafiły trzy głośne filmy z jego udział. Ace Ventura – Psi detektyw już w pierwszym miesiącu zarobił ponad 100 milionów dolarów, Maska przyniosła mu nominację do Złotego Globu, zaś Głupi i głupszy – tytuł pretendenta do Złotej Maliny i miano hollywoodzkiego szajbusa numer jeden. W kolejnych latach Carrey uskuteczniał komediowe wygibasy w produkcjach Kłamca, kłamca, Grinch: świąt nie będzie czy Brusie Wszechmogącym, ale próbował zarazem swoich sił jako aktor dramatyczny. Emblematycznym przykładem są tu wybitne role w Truman Show, Człowieku z księżyca, jak również w Zakochanym bez pamięci. Swoiste rozdwojenie w sferze zawodowej było obecne również w życiu prywatnym aktora. Choć był uważany za urodzonego optymistę i człowieka, który został powołany do rozśmieszania ludzi, sam zmagał się z depresją. Przez lata nie radził sobie z popularnością i śmiercią rodziców, a tragiczny okazał się dla niego rok 2015, kiedy jego była dziewczyna popełniła samobójstwo. Załamany Carrey wycofał się z życia publicznego, zaprzestał aktorstwa i wrócił dopiero po kilku latach w tragikomicznym serialu Kidding. To jedna z jego życiowych ról – pożenił w niej rozbrajające chwyty komediowe z rozdzierającą serce historią człowieka, którego w żałobie pogrążyła śmierć dziecka. 

Robin Williams 

Na filmach z Robinem Williamsem pękało się ze śmiechu albo ocierało się łzy długo po napisach końcowych. Amerykanin był znany jako wyśmienity komik i genialny aktor dramatyczny w jednej osobie, który porzucił nauki polityczne dla kariery estradowej. Zaczynał od doskonalenia się w sztuce stand-up, dając się poznać jako mistrz improwizacji słownej i niemożliwy do spacyfikowania żywioł. Z klubów komediowych trafił prosto do telewizji, a następnie na duży ekran, gdzie zadebiutował w filmie Popeye Roberta Altmana. Wizerunek etatowego śmieszka Hollywoodu podtrzymywał za sprawą filmów pokroju Klub „Raj” czy Pani Doubtfire, a w 1997 roku został nawet okrzyknięty mianem najzabawniejszego człowieka na świecie przez tygodnik „Entertainment Weekly”.  Duży sukces na gruncie komedii odniósł też za sprawą nagrodzonego Złotym Globem Good Morning, Vietnam, jednak nie może się to równać z tym, co osiągnął jako aktor dramatyczny. Weźmy z brzegu Stowarzyszenie umarłych poetów i postać niezapomnianego profesora Johna Keatinga, wspomnijmy przejmującą rolę doktora Malcolma Sayera, który za pomocą niekonwencjonalnych metod przywraca do świadomości pogrążonych w śpiączce pacjentów w Przebudzeniach. Aktorskim opus magnum Williamsa był jednak bez wątpienia Buntownik z wyboru i nagrodzona Oscarem rola psychoterapeuty prowadzącego rozmowy z młodym, pogubionym geniuszem. Podobnie jak w przypadku Carreya, publiczny wizerunek Williamsa skrywał człowieka zmęczonego i złamanego. Cierpiał na depresję, uciekał w używki i odszedł w wieku zaledwie 63 lat. 

Sarah Silverman 

Pierwszy występ na scenie zaliczyła jako siedemnastolatka, później otrzymała zaproszenie do klubów komediowych na Manhattanie, a następnie ruszyła w trasę po kraju ze swoim autorskim materiałem. Pewnego dnia wypatrzyli ją producenci Saturday Night Live i zwerbowali w swoje szeregi. Niestety, przygoda z programem nie trwała długo – Silverman pozwoliła sobie na kilka mocniejszych, niestosownych żartów i wyleciała z niego po jednym sezonie. Wróciła do solowych występów, zaczęła przygodę z kinem i serialami, jednak przylgnęła do niej łatka komiczki nieprzebierającej w słowach. W 2001 roku w show Conana O'Briena pozwoliła sobie na inwektywę pod adresem Chińczyków, co spowodowało kolejną olbrzymią falę krytyki. Aktorka nigdy nie przeprosiła oficjalnie za swoje zachowanie, ale bynajmniej nie spowodowało to wyhamowania jej kariery. Kilka lat później podpisała kontrakt z Comedy Central na autorski program satyryczny. Wystąpiła również w kilku popularniejszych filmach: Ewolucji, Szkole rocka czy Wielkim podrywie. Tym sposobem docieramy do poważniejszych epizodów w zawodowych życiu Silverman. Pierwszą próbę jako aktorka dramatyczna podjęła w filmie Take This Waltz, gdzie zagrała u boku Michelle Williams i Setha Rogena. Druga to już główna rola w I Smile Back. Złośliwa komiczka, dla której nie ma tematów tabu, poszerzyła tam rezerwuar swoich aktorskich środków wyrazów. Amerykanka  zagrała kobietę doprowadzoną pod ścianę, która czuje się zakładniczką codziennej rutyny, małżeństwa i macierzyństwa, a ujścia dla narastającej frustracji szuka w alkoholu, narkotykach i przygodnym seksie.

Jonah Hill

Znany z filmów Judda Apatowa (40-letni prawiczek, Wpadka, Funny People) i Nicholasa Stollera (Chłopaki też płaczą, Idol z piekła rodem) grywał u boku Steve’a Carella, Adama Sandlera, Setha Rogena, Ricky’ego Gervaisa oraz Sachy Barona Cohena. Jonah Hill jest dziś niewątpliwie jedną z twarzy nowej fali amerykańskich komedii, ale i człowiekiem wielu talentów. Nigdy nie zamierzał kurczowo trzymać się wizerunku sympatycznego grubaska, za to niejednokrotnie udowadniał, że jest w stanie wszechstronnie badać, próbować i doświadczać różnych form aktorstwa. Odejściem od komediowego emploi było dla niego choćby Moneyball, gdzie wcielił się w postać młodego ekonomisty, który wraz z managerem klubu baseballowego Oakland Athletics próbuje opracować nowatorski system selekcji drużyny oparty na analizach komputerowych. Rola ta przyniosła mu pierwszą w karierze nominację do Złotego Globu i Oscara, jednak bynajmniej nie był to wyjątek od reguły. Hill realizował się jako aktor dramatyczny również u boku Joaquina Phoenixa w filmie Bez obaw, daleko nie zajdzie Gusa van Santa. Inna sprawa, że w tym samym roku zadebiutował jako reżyser rewelacyjnego Mid90s. Trochę dramatu, szczypta komedii, a do tego masa głupawych, nastoletnich wybryków – to kwintesencja tego, za co kochamy Jonah Hilla.

Whoopi Goldberg

Zaczynała od występów w szkolnych przedstawieniach, przez kolejne lata imała się różnych zajęć, aż w końcu trafiła na deski teatru. W 1983 roku opracowała autorski monodram The Spook Show, który okazał się jej przepustką do dalszej kariery. Początkowo ten skromny spektakl był wystawiany w San Francisco, następnie objechał Europę, aż w końcu zainteresował się nim Mike Nichols. Twórca Absolwenta przeniósł spektakl na scenę Broadwayu, tam zobaczył je znowuż Steven Spielberg, który zaproponował Goldberg angaż w Kolorze purpury. Wstrząsająca rola Celine, Afroamerykanki wielokrotnie molestowanej w dzieciństwie przez ojca, a następnie maltretowanej i gnębionej przez męża, została okrzyknięta objawieniem, a Goldberg za swój ekranowy debiut uhoronowano Złotym Globem i nominacją do Oscara. Co ciekawe, aktorka szybko odeszła od dramatu na rzecz komedii. Po sukcesie Koloru purpury wystąpiła w Jumpin’ Jack Flash, Włamywaczce i Śmiercionośnej ślicznotce. Za rolę Ody Mae Brown, oszustki-spirytystki z Uwierz w ducha, otrzymała Oscara, zaś po premierze Zakonnicy w przebraniu trafiła na listę najlepiej zarabiających aktorek w Hollywood. I choć wizerunek kogoś, kogo drugim imieniem jest dowcip, przylgnął do niej na dobre, Goldberg od czasu do czasu przełamywała ten status za sprawą poważniejszych ról. Tak było choćby w przypadku Duchów Mississippi, gdzie zagrała wdowę po Medgarze Eversie, afroamerykańskim aktywiście i działaczu na rzecz praw człowieka, a także w Przerwanej lekcji muzyki.