Filmowo-serialowe 12 miesięcy. Podsumowujemy najważniejsze wydarzenia 2020 roku30.12.2020

Nie było w mijającym roku imponujących kinowych sukcesów kasowych, żadna produkcja nie zbliżyła się nawet do pułapu miliarda dolarów w światowym box-office, co tu mówić o zagrożeniu Avengers: Końcowi gry na pozycji lidera. Były za to ogromne niespodzianki w dziedzinie seriali i mini-seriali, które przykuwały uwagę widzów częściej niż dotychczas. W kończącym się właśnie sezonie kinowym więcej było fabularnych zawodów i branżowych skandali niż autentycznych filmowych odkryć czy szczerych zachwytów, lecz i tak rok 2020 zostanie na zawsze zapamiętany poprzez chaos, jaki niewidoczny gołym okiem drapieżca wywołał na praktycznie każdej szerokości geograficznej. Oto krótki przegląd tego, co działo się na polu filmowo-serialowym w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy.

Styczeń
Źli chłopcy z różnych kontynentów

Rok 2020 zaczyna się w kinie od triumfu 1917 Sama Mendesa na rozdaniu Złotych Globów. Film zmierza po najważniejsze Oscary i wygląda na to, że nic mu nie przeszkodzi. W rodzimych kinach rządzą powracający po latach były ubek Franz Maurer (Psy 3. W imię zasad Władysława Pasikowskiego) i dawni polscy mafiozi (Jak zostałem gangsterem. Historia prawdziwa Macieja Kawulskiego). USA zaczyna żegnać serial BoJack Horseman (więcej o tytułowej postaci pisaliśmy m.in. TU), a w tamtejszych kinach najlepiej sprzedaje się Bad Boys 3 (reż. A. El Arbi, B. Fallah). Nikt nie podejrzewa, że z 426 mln. dol. na koncie film będzie trzecią najbardziej kasową produkcją 2020 r. Zza oceanu napływają niepokojące informacje o groźnym wirusie, ale festiwal Sundance odbywa się bez przeszkód (główny laur zdobywa amerykańsko-koreański Minari Lee Isaaca Chunga). Umiera Terry Jones, aktor, reżyser, jeden z członków grupy Monty Python.

Luty
Erotyczno-społeczne przełomy

Spośród wielu ambitnych produkcji kinowych z okołowalentynkową premierą największą estymą cieszy się sensacyjny erotyk 365 dni (reż. B. Białowąs, T. Mandes). Nikt nie spodziewa się, że okaże się on najbardziej kasową rodzimą produkcją 2020 r. W Chinach już wrze, jednakże świat jest bardziej zainteresowany przełomem w Mieście Aniołów – południowokoreański Parasite (reż. Joon-ho Bong) jest pierwszą nieanglojęzyczną produkcją z Oscarem w kategorii Najlepszy Film Roku. Nagrody BAFTA dominuje zgodnie z przewidywaniami 1917 (reż. S. Mendes), a głównego Cezara zgarniają Nędznicy (reż. L. Ly). W Stanach widzowie zaczynają żegnać się z fabularnym serialem Homeland i są zszokowani dokumentalnym serialem McMiliony (z twórcami serialu rozmawialiśmy TU). Festiwal w Berlinie jest ostatnią dużą międzynarodową imprezą filmową, która odbywa się w tym roku bez pandemicznych zakłóceń. W wieku 103 lat umiera legenda Hollywood Kirk Douglas.

Marzec
Zmiany, zmiany, zmiany…

Zanim kraj zostaje zamknięty, Boże Ciało Jana Komasy odnosi duży sukces na gali Polskich Nagród Filmowych „Orłów”, zgarniając rekordowe 11 statuetek (pisaliśmy o tym TU). 6 Złotych Malin zdobywają Koty Toma Hoopera. Na świecie sytuacja pandemiczna robi się coraz gorsza, kolejne kraje przygotowują się do lockdownu, zatem producenci najnowszego filmu o Bondzie, Nie czas umierać, rozpoczynają maraton przekładania ważnych kinowych premier. Na skutek zamknięcia kin Sala samobójców. Hejter Jana Komasy oraz W lesie dziś nie zaśnie nikt Bartosza Kowalskiego robią furorę w sieci, co wraz z udanym transferem online Niewidzialnego człowieka Leigha Whannella każe ludziom sądzić, że czeka nas trend odwracania się od dystrybucji kinowej. W dziedzinie serialu uwagę przyciągają trzeci sezon Westworld, mini-serial Devs i dokumentalny Król tygrysów. Umiera Max von Sydow, aktor, który wygrał kiedyś ze Śmiercią w szachy.

Kwiecień
Kłótnie, problemy i… taniec

Wszyscy już przyjmują do świadomości, że pandemia nie jest wymysłem chińskich złoczyńców i zachodnich korporacji. No, prawie wszyscy. YouTube i Facebook zaczynają usuwać materiały propagujące pseudonaukowe teorie spiskowe, a widzowie znajdują wytchnienie w podziwianiu popisów Michaela Jordana w serialu dokumentalnym Ostatni taniec. Popularnością cieszą się też komediowe tyrady Ricky’ego Gervaisa w drugim sezonie After Life (sylwetkę Brytyjczyka przybliżaliśmy TU) oraz społeczne refleksje w mini-serialu Mrs. America. Universal zarabia krocie na premierze online Trolli 2 (reż. W. Dohrn), ale wkurza jednocześnie ostro amerykańskich kiniarzy. Umierają aktorzy Brian Dennehy (Rambo: Pierwsza krew, Romeo i Julia) i Irrfan Khan (Slumdog. Milioner z ulicy, Życie Pi).

Maj
Przemoc, gwałt, kosmos

W Stanach wrze już nie tylko ze względu na panoszącego się koronawirusa, ale też przez śmierć George’a Floyda Jr. Ruch #BlackLivesMatter rośnie w siłę w momencie, gdy Spike Lee miał być pierwszym w historii czarnoskórym szefem jury Konkursu Głównego festiwalu w Cannes. Mimo prób przełożenia na inny termin impreza zostaje odwołana, organizatorzy nie chcą słyszeć o opcji online. W Polsce z takiej możliwości korzystają Wiosna Filmów i Krakowski Festiwal Filmowy, a działalność rozpoczyna platforma VoD MOJEeKINO.pl. Premierę ma Mogę cię zniszczyć, jeden z najlepszych seriali roku, zaś Polacy czują się dumni, że belgijski Kierunek: Noc powstał na bazie powieści ich rodaka Jacka Dukaja. W Stanach SpaceX dokonuje kolejnego kosmicznego przełomu, zaś w Europie umiera legendarny Michel Piccoli (Piękność dnia, Wielkie żarcie). 

Czerwiec
Leśne przeboje i podboje

Trwa w najlepsze przekładanie najważniejszych premier kinowych na lepsze czasy. Wiadomo już, że w lipcu nie będzie ani wrocławskich Nowych Horyzontów, ani Tenet od Christophera Nolana (o reżyserze dogłębnie pisaliśmy TU), ani Mulan od blockbusterowej maszynki Disneya, zatem trzeba wciąż zadowalać się serialami. Kolejna polska próba podbicia katalogu Netfliksa, W głębi lasu, zawodzi, ale trzeci sezon Dark dostarcza widzom tylu zwrotów akcji i pętli czasowych, że chwilowo zapominają, w jakim roku żyją. Umierają reżyser Joel Schumacher (Upadek, Upiór w operze) i aktor charakterystyczny Ian Holm, którego świat zapamiętał z roli Bilbo Bagginsa w trylogii Władca Pierścieni Petera Jacksona.

Lipiec
Lato, słońce, woda

Rodzime kina albo walczą o przetrwanie, albo wciąż zastanawiają, czy jest już odpowiednia pora, żeby się na nowo otworzyć. Grażyna Torbicka doprowadza do organizacji kolejnej edycji festiwalu Dwa Brzegi, wytyczając na przełomie lipca i sierpnia hybrydową ścieżkę (część wydarzeń fizycznie, a część online) dla przyszłych filmowych imprez. W świecie serialu panuje lekka posucha, jednak drugi sezon The Umbrella Academy satysfakcjonuje większość widzów, również tych, którzy nie podejrzewają, że niedługo dojdzie do wolty w jego obsadzie. W wieku 104 lat umiera Olivia de Havilland (Przeminęło z wiatrem, Przygody Robin Hooda), ostatnia żyjąca dama klasycznego Hollywood. Umierają legendarny kompozytor Ennio Morricone (Dobry, zły i brzydki, Misja) i wybitny reżyser Alan Parker (Harry Angel, Ściana).

Sierpień
Chiny kontra Ameryka

Naukowcy biją na alarm, że jesienią czeka nas druga, być może jeszcze groźniejsza fala wirusa, jednak świat kina żyje przede wszystkim premierą Tenet, który ma stać się niezbitym dowodem na niesłabnącą potęgę wysokobudżetowego anglojęzycznego kina. Kosztujący 200 mln dol. film okazuje się być finansowym zawodem, zarabiając w kolejnych miesiącach w światowych kinach „tylko” 362 mln dol. Największy cios nadchodzi jednak z Chin, gdyż tamtejsza superprodukcja za 80 mln dol., The Eight Hundred, zarabia 468 mln dol. Pierwszy raz od zamierzchłych czasów na szczycie światowego box-office staje film nieanglojęzyczny. W sierpniu debiutuje także ambitny serial Kraina Lovecrafta i wyczekiwany filmowy powrót Bill i Ted ratują wszechświat (reż. D. Parisot). Pod koniec miesiąca na raka umiera jeden z najbardziej obiecujących aktorów Chadwick Boseman, który zasłynął rolą Czarnej Pantery w filmach z uniwersum Marvela.

Wrzesień
Wiara, nadzieja, online

Wrzesień jest miesiącem ważnych festiwalowych imprez, których twórcy nie ulękli się ograniczeń pandemii. W Wenecji wygrywa Nomadland Chloé Zhao, stając się jednym z faworytów wydłużonego o kilka miesięcy sezonu nagród. W Polsce święto dokumentu Millennium Docs Against Gravity odnosi duży sukces w formule stacjonarnej i poszerza krąg odbiorców dzięki wykorzystaniu możliwości online. Inaczej sprawa ma się w świecie kina. Hybrydowa dystrybucja Mulan Niki Caro nie zwraca kosztów produkcji, a sam film trafia w ogień krytyki. Kontrowersje wywołuje też sposób, w jaki Netflix promuje Gwiazdeczki M. Doucouré (z reżyserką filmu rozmawiamy TU). Z kolei w Polsce dzięki udanym jak na pandemiczne realia startom Pętli Patryka Vegi i 25 lat niewinności Jana Holoubka rośnie nadzieja na szybki powrót do kinowej normalności. Umierają słynny czeski reżyser Jiří Menzel (Pociągi pod specjalnym nadzorem) i wyśmienity autor zdjęć Michael Chapman (Wściekły byk).

Październik
Ogniu krocz ze mną

Warszawski Festiwal Filmowy okazuje się ostatnią dużą stacjonarną imprezą tego typu w kraju. W świecie kina również robi się coraz mniej ciekawie, a produkcje typu Kolejny film o Boracie (reż. J. Woliner) czy udostępnione premierowo na HBO Max Wiedźmy (reż. R. Zemeckis) podkreślają tylko fakt, że bez dystrybucji kinowej takie filmy nie mają szans na frekwencyjny sukces. Dużo dzieje się w świecie seriali, bo dobrze przyjęty zostaje Od nowa, jeszcze lepiej drugi sezon The Mandalorian, zaś niespodzianką roku staje się Gambit królowej z małą rolą Marcina Dorocińskiego. Umierają Wojciech Pszoniak (Ziemia obiecana, Korczak) i Sean Connery (pierwsze filmy o Jamesie Bondzie, Imię Róży – najciekawsze role aktora przybliżaliśmy TU).

Listopad
Rzeczywistość w kostiumie online

Rząd dokonuje hekatomby polskich kin, zamykając je na kolejne tygodnie, a następnie miesiące, więc planowany w formule hybrydowej festiwal EnergaCAMERIMAGE przenosi się z przymusu w pełni do sieci. Online odbywa się również wyjątkowa połączona edycja Nowych Horyzontów i American Film Festival. W niektórych krajach pod koniec miesiąca premierę ma Mank, wielki powrót Davida Finchera po latach przerwy do reżyserii kina fabularnego. Film staje się szybko jednym z faworytów do Oscarów, choć tegoroczny wyścig jest wielce nieprzewidywalny. W świecie serialu prym wiodą wystawne produkcje kostiumowe. W Polsce jest to Król Jana P. Matuszyńskiego, który przenosi publiczność do Warszawy lat 30. Reszta świata zachwyca się rozgrywającym się głównie w latach 80. czwartym sezonem The Crown, a popularności dodaje mu apel brytyjskiego rządu, by Netflix informował widzów, że serial jest dziełem fikcji, nie dokumentem.

Grudzień
Niespokojne święta

Ach, ileż dzieje się w tym miesiącu! A to aktorka Ellen Page staje się oficjalnie aktorem Elliotem Page’em, a to włodarze Warner Bros. ogłaszają, że nie będą czekać na powrót do normalności, lecz wrzucą swoje największe hity – w tym wielokrotnie przekładaną Diunę, czwartą część Matrix i wyczekiwaną Wonder Woman 1984 – od razu na HBO Max (szerzej o sprawie pisaliśmy TU). Wkurzają tym samym w zasadzie całe środowisko filmowe. Festiwal w Gdyni odbywa się online bez udziału publiczności. Disney, który był jeszcze rok temu władcą światowego box-office, kończy rok z ogromnym długiem oraz wieloma zwolnieniami. Netflix oferuje mnóstwo ciekawych filmów, w tym Niebo o północy George’a Clooneya, ale zaraz potem wyznaje, że z jego oferty znikają wszystkie sezony Przyjaciół i ponad sto innych produkcji. Na plus platforma VoD MDAG i odcinek specjalny serialu Euforia. Umiera południowokoreański reżyser Kim Ki-duk (Wiosna, lato, jesień, zima… i wiosna). Co dalej?